Lege straten, rijen voor de coffeeshops en leeggehamsterde supermarkten. Fotografe Ilvy Njiokiktjien (35) was even bang dat bij gebrek aan beter dít de beelden waren die over zeventig jaar zouden tekenen hoe we terugkijken op deze crisis. „Het is in mijn ogen belangrijk dat dit historische moment zo goed mogelijk fotografisch wordt vastgelegd”, zegt ze.
Beeld uit de ziekenhuizen was er tot voor kort nauwelijks en zo blijft het voor velen voelen als vechten tegen een onzichtbare vijand. „We kenden de beelden uit Bergamo wel, maar hadden geen idee wat zich achter de muren van Nederlandse ziekenhuizen afspeelt.”
Een maand lang belde Njiokiktjien grote ziekenhuizen, die hielden aanvankelijk bijna allemaal de boot af. „Dat snap ik, het was alle hens aan dek, maar nu het iets rustiger wordt op de afdelingen komt er gelukkig wat meer ruimte.” Afgelopen week deed het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch de deuren voor haar open, en koppelde haar aan klinisch geriater en farmacoloog Karen Keijsers , die nu ingezet wordt als corona-arts. Ze mocht haar een dag volgen.
Het is woensdagochtend half zeven als Keijsers aan haar ontbijt zit. Ze leest aandachtig de rouwadvertenties. Als er een patïent van haar afdeling is overleden stuurt ze de nabestaanden een kaart, die dag is dat gelukkig niet nodig. „Voorheen waren het vier pagina’s met rouwadvertenties, nu gelukkig nog maar twee”, zegt Njiokiktjien. „Daaraan kan ze zien dat het langzaamaan beter gaat.”
Hierna gaat Keijsers joggend door een natuurgebied naar het ziekenhuis. Ze heeft dan vijf kilometer de tijd om haar hoofd leeg te maken voor haar dienst begint.
Een gezicht
Voor ze de afdeling op gaat, trekt Keijsers een beschermend pak aan. Een blauwe overall, een wit mondkapje, een rood haarnetje. „Bloedheet is het, om daarin te moeten werken”, zegt Njiokiktjien. Daarnaast ligt voor elke arts en verpleegkundige van het Jeroen Bosch Ziekenhuis een stickervel klaar met foto’s van hun eigen gezicht, om op hun pak te plakken. „Zodat de patiënten toch een gezicht hebben bij de arts.”
Het was allemaal zo menselijk op de afdeling, zegt Njiokiktjien. „Karen had tegen mijn verwachting in tijd voor korte praatjes en zelfs voor hele gesprekken, terwijl er een hele afdeling vol ligt.” Bewonderenswaardig, noemt ze het.
Dat het ten tijde van een dergelijke crisis niet de prioriteit is van een ziekenhuis om fotografen binnen te laten, snapt Njiokiktjien natuurlijk volkomen. Ze is ze daarom dankbaar dat het toch mocht. „Applaus voor de ziekenhuizen die dit mogelijk maken, zodat er straks foto’s zijn van dit alles.”
Dus niet alleen foto’s van lege straten, rijen voor de coffeeshops en leeggehamsterde supermarkten. Nee, foto’s waarop we kunnen zien hoe menselijk de zorg is geweest in onze ziekenhuizen. Hoe artsen met stickers van hun eigen gezicht op hun blauwe pakken de handen van patiënten vasthouden.
Foto’s van hoe een arts vijf kilometer heeft om haar hoofd leeg te maken voor ze aan het einde van de dag thuiskomt bij haar man Jorrit, die ook in de zorg werkzaam is, om samen met hem de zorg voor hun drie jonge zoontjes weer op te pakken.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren3.jpg|//images.nrc.nl/UD28og-M9sL5PM94ijOmhKAnBu8=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren3.jpg)
Daarna rent ze in de vroege ochtend, rond kwart voor 7, via natuurgebied de Moerputten naar haar werk.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren8.jpg|//images.nrc.nl/0AIFWFbu72D6eyd5pGE-krIvTrM=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren8.jpg)
Karen Keijsers (midden) tijdens de overdracht van de nachtdienst naar de dagdienst.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren15.jpg|//images.nrc.nl/7xCSUXXIhlSq9s99fBpc2EO2OKE=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren15.jpg)
Artsen en verpleging verkleden zichzelf in beschermende kleding.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren17.jpg|//images.nrc.nl/2wyuJbo9NtypSy_IqiyBBNWIArQ=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren17.jpg)
In gesprek met corona-patient Ton (61), die op het punt staat naar huis te gaan.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren40.jpg|//images.nrc.nl/l1Zx6cwoHh-GWuZgXRvqFDpjRW8=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren40.jpg)
Corona-patient Astrid Huijberts (54), werkt in de zorg in verpleeghuis St Barbara (Laverhof) voor dementerende ouderen. Ze is nu zelf met corona in het Jeroen Bosch ziekenhuis belandt. Ze gaat als ze weer beter is weer aan het werk in de zorg.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren33.jpg|//images.nrc.nl/fJOCrYFVpulJX5qsjus5iy552zo=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren33.jpg)
Leon Raaijmakers (64) is buschauffeur bij Arriva. Hij is fanatiek wielrenner en fietste vroeger wedstrijden en ging de Mont Ventoux en de Alpe D’Hues over met de fiets. Hij ligt nu drie weken in ziekenhuis, waarvan 1,5 week in Rotterdam. Ondertussen loopt hij, maar wel achter de rollator.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren51.jpg|//images.nrc.nl/X9S40S2RvUtJ1uA-iAOQ0_U6OXI=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren51.jpg)
Een rouwauto rijdt onder de brug door waarover Keijsers naar huis rent aan het einde van de dag. Vanaf het ziekenhuis rent ze ook terug, om haar hoofd leeg te maken.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren52.jpg|//images.nrc.nl/QXsGQsjgWTegHfA-_yipWTu79wA=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/04/2704levkaren52.jpg)
Terug thuis bij haar man Jorrit en 3 zoons, Bastiaan (8, foto), Thomas (4) en William (2). Dit is de woensdag van Karen Keijsers.