Corona duwt begrotingstekort naar ruim 90 miljard

De overheidsfinanciën komen diep in het rood te staan ten gevolge van de coronacrisis. Het ruime begrotingsoverschot dat Nederland al enige jaren kent, zal omslaan in een tekort van 92 miljard euro, ofwel 11,8 procent van het bruto binnenlands product. Eind vorig jaar was er nog een overschot van 1,7 procent. De staatsschuld zal dit jaar vermoedelijk stijgen naar 65 procent van het bbp, ofwel van een kleine 400 miljard eind vorig jaar (48,8 procent bbp) naar ruim 500 miljard. Dat blijkt uit de voorlopige, voorzichtige berekeningen die het ministerie van Financiën voor de jaarlijkse Voorjaarsnota heeft gemaakt.

Het is een ongekende verslechtering van de overheidsfinanciën. Bij de vorige grote economische crisis, die eind 2008 begon, daalde het begrotingssaldo van plus 0,2 procent naar min 5,4 procent. Dat was destijds een daling van ruim 21 miljard euro. De daling nu bedraagt 105,8 miljard euro.

Grote onzekerheden

Minister Wopke Hoekstra (Financiën, CDA) schrijft in een begeleidend persbericht dat de dieprode cijfers vermoedelijk nog veel slechter worden. Het enorme begrotingstekort is volgens hem „de beste inschatting die nu te maken is, maar is met grote onzekerheden omgeven en we weten dat die lopende het jaar nog zal veranderen”. Voor de coronacrisis uitbrak rekende Financiën nog op een begrotingsoverschot van ruim 9 miljard euro.

Ook de inschatting van de toename van de staatsschuld is nog maar voorlopig, zegt Hoekstra: „De enige zekerheid die we daarvan hebben, is dat ook deze weer zal worden bijgesteld.” De staatsschuld overschrijdt met 65 procent de begrotingsnorm die geldt in de eurozone (van 60 procent). In maart kwamen de lidstaten al overeen om door de uitzonderlijke situatie soepel om te gaan met de Brusselse begrotingsregels. „In Europees verband is afgesproken dat landen, gedwongen door de uitzonderlijke omstandigheden, boven de grens van 60 procent bbp aan staatsschuld mogen uitkomen”, schrijft Hoekstra.

Hetzelfde geldt voor het begrotingstekort dat in de eurozone hooguit 3 procent mag bedragen; Nederland stevent nu af een tekort van 11,8 procent.

Economie daalt met 7,5 procent

De oorzaken voor de grote gaten in de rijksfinanciën zijn evident: de economie wordt hard geraakt door de coronamaatregelen die het land en vele sectoren grotendeels plat hebben gelegd. Daarnaast heeft het kabinet voor ruim 20 miljard aan economische steunmaatregelen toegezegd, voor een eerste periode van drie maanden. En veel bedrijven en ondernemers in nood hebben uitstel van belastingbetaling gekregen.

Het kabinet volgt de inschatting die het IMF vorige week al deed, dat de Nederlandse economie dit jaar met 7,5 procent zal krimpen. Het Centraal Planbureau rekende eind maart vier scenario’s voor de lopende coronacrisis door. Die liepen uiteen van een economische krimp van 4,5 procent tot min 9,4 procent.