Tim den Besten, Nicolaas Veul en een horde helse pubers

Ruim twee jaar geleden kreeg presentator Tim den Besten tijdens een uitzending van Pauw te horen dat zijn oude basisschoolleerkracht in het publiek zat. Hij liet zich van zijn stoel haast tot op de grond zakken, sprong op, schreeuwde, sloeg op de tafel, baande zich een weg door het publiek en sloot juf Monica in zijn armen. Later bekende Ten Besten dat hij dronken was geweest, maar dat hij het onderwijs (of dan toch in elk geval juf Monica) een warm hart toedraagt was helder.

Zo gezien komt de zesdelige VPRO-reeks 100 dagen voor de klas van Den Besten en Nicolaas Veul niet uit de lucht vallen. Dit duo lieve televisiejongens meldde zich in augustus met respectievelijk weinig (Veul) en minimale (Den Besten) voorbereiding op een scholengemeenschap van duizend leerlingen in Lelystad om daar het leven voor de klas te ervaren. „Ze zijn veel groter dan ik had gedacht”, zeggen ze als ze vanuit het raam van de veilige docentenkamer een blik op het schoolplein werpen.

Dat de stage Den Besten niet mee zal vallen, is dan al duidelijk. Zijn interviews leunen op de kunst van de ontregeling, maar sinds Bordewijks Bint weten we dat je daar geen horde helse pubers mee in het gareel houdt. Veul, daarentegen, is een en al toewijding, ernst en planning. Vóór zijn eerste les vraagt hij aan zijn begeleider Iren wat hij doet als hij in de problemen komt: „Laat je me spartelen of kom je me helpen?” Aan zijn blik zie je dat hij het antwoord al heeft geraden: spartelen.

Programma’s waarin televisiemensen bijbeunen in de echte wereld zijn er genoeg, maar 100 dagen voor de klas torent hoog boven het genre uit. Het gaat hier niet alleen over de professionele groeipijnen van de presentatoren, maar het is regisseurs Katinka de Maar en Ellen Vloet ook echt om onderwijs te doen. De leerlingen worden in groepjes op de gang geïnterviewd, waarbij de meisjes verstandige dingen zeggen terwijl de jongens quasi-ongeïnteresseerd wegkijken. Of pochen over de drie ‘nitraten’ die op school zijn afgegaan.

Tijdens de eerste les die Den Besten bijwoont trekt een jongen de aandacht. Deze Ray straalt een en al desinteresse uit, maar als hij een antwoord weet, balt hij zijn vuist in triomf naar de camera. Later zakt hij onderuit en doet hij of hij slaapt. Na de les spreekt docent Bjorn hem daarop aan. Het leidt tot een ernstige gedachtewisseling waarin Bjorn zijn klachten uit zonder in een preek te vervallen – zéér knap werk. „Gedrag betekent niet dat iemand niets leert”, legt hij later uit. En ook: „In het VMBO komt relatie vóór prestatie.”

Schitterende bijvangst is de rondleiding die Veul krijgt van een meisje langs de plaatsen waar verschillende groepen leerlingen in de pauze zitten: daar de gamers, daar de netflixers, daar bij de radiatoren de koukleumen en daar zitten de stelletjes. Waar zij zelf bij hoort? „Ik loop er tussendoor.” Wat doorbabbelend over muziek en Marco Borsato, opent zich plotseling een afgrond van verdriet. Het meisje vertelt dat haar vader een jaar geleden is overleden. „Hij was ook mijn beste vriend.” Later vraagt Veul zich af: „Geef je zo’n kind dan een knuffel of niet?”

Alleen al om dit wonderschone miniatuurtje zijn die honderd schooldagen de moeite waard. In de volgende afleveringen zullen ‘meneer Den Besten’ en ‘meneer Veul’ hun eerste sololessen geven. We konden in een vooruitblik al zien hoe Den Besten in boze paniek probeert een leerling stil te krijgen. En hoe de gestructureerde Veul zijn ordelijkheid na een les teruggekoppeld krijgt: dan gaat er online een foto van hem rond. Daarop heeft hij een hitlersnor onder zijn neus. Geweldige serie.