Oproep wetenschappers: creëer nationaal platform voor coronaonderzoek

Om Nederland zo goed mogelijk uit de coronacrisis te manoeuvreren, moet er onmiddellijk een nationaal onderzoeksplatform komen. Wetenschappers van allerlei disciplines zouden zich hierin gezamenlijk moeten buigen over mogelijke uitwegen uit de pandemie, de ‘exitstrategieën’.

Deze oproep doet een groep onderzoekers in een brief aan NRC. De groep, die nu het RIVM ondersteunt met het doorrekenen van exitstrategieën, bestaat uit circa veertig epidemiologen, modelleurs, wiskundigen en psychologen. „Maar we moeten ook gedragswetenschappers, economen en biologen erbij betrekken”, zegt Denny Borsboom, hoogleraar psychologische methodenleer aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is initiatiefnemer van de brief.

Lees ook de open brief: Gebruik ons om de crisis te bezweren

Versnippering

Borsboom ziet in Nederland allerlei onderzoeksprojecten van de grond komen, maar wel los van elkaar. „Er dreigt versnippering”, staat in de brief. Zo richt het ene onderzoek zich op de vraag of burgers zich wel of niet aan regels rond social distancing houden, waar het andere kijkt of traceerapps strijdig zijn met privacywetgeving. Hoe zit het met potentieel nieuwe medicijnen tegen het coronavirus? Is er een manier om te voorspellen hoe coronapatiënten het op de intensive care zullen doen?

„Ik hoor van mensen die ook met coronadingen bezig zijn van wie ik het totaal niet wist”, zegt Borsboom. „We moeten alles samenballen.” En dat moet volgens de briefschrijvers zo snel mogelijk gebeuren. Want de nu geldende coronamaatregelen lopen tot 28 april. In de week daarvoor besluit het kabinet hoe daarna verder te gaan. Voor die tijd moeten de eerste exitstrategieën zijn uitgewerkt.

In het uiterste geval, zegt Borsboom, zou de overheid 150 tot 200 wetenschappers kunnen „vorderen” om zich non-stop met exitstrategieën bezig te houden. „Maar het is beter om het wetenschappers op eigen initiatief te laten doen.”

Data en computermodellen

Ook dringen de briefschrijvers erop aan om data en computermodellen openbaar te maken. De code van de modellen waarmee het RIVM werkt, en ook bijvoorbeeld het Imperial College in Londen, zijn niet altijd openbaar. Die modellen brengen de verspreiding van het virus in kaart, en rekenen het effect van exitstrategieën door. „Het RIVM doet fantastisch werk, maar als we als samenleving interventies willen opzetten, is het handig als we die codes hebben”, zegt Borsboom.

Jan Kluytmans, hoogleraar klinische microbiologie aan het Utrecht UMC, is er voorstander van om een brede groep wetenschappers bij het ontwerpen, doorrekenen en evalueren van exitstrategieën te betrekken. „Ik heb dat ook al eerder bepleit”, zegt hij. Kluytmans zit in het Outbreak Management Team (OMT) van het RIVM, dat adviseert over de aanpak van de coronacrisis. Het lijkt hem „heel goed” dat het OMT van een bredere groep wetenschappers input krijgt. „Want de crisis is een complexe en lastige situatie.” Het gedrag van mensen, zegt hij, speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de verspreiding, maar ook het indammen van het virus. „Om dat effect in te schatten, heb je de kennis van gedragswetenschappers nodig.”

Multidisciplinaire aanpak

Onderzoekfinanciers NWO en ZonMW laten weten een multidisciplinaire aanpak te steunen. Vorige week werd bekend dat 42 miljoen euro beschikbaar stelt om „de meest urgente coronavragen” beantwoord te krijgen. Een fors deel van dat geld gaat naar wetenschapsfinanciers NWO en ZonMw. De middelen worden in fases verdeeld en zijn onder meer bedoeld voor medisch, gedrags- en dataonderzoek. „Het is belangrijk om elke euro zo efficiënt en effectief mogelijk te investeren in onderzoek naar het coronavirus, en dit volgens het model van open science te doen, zodat kennis zo snel mogelijk uitgewisseld wordt”, laten de organisaties weten.

Ook de gezamenlijke universiteiten (VSNU) steunen het plan. Onderzoeksinstituut TNO laat bij monde van bestuurslid en chief scientific officer Peter Werkhoven weten dat zo’n initiatief niet los van het RIVM mag staan. Ook de ministeries die het crisismanagement doen moeten erbij betrokken zijn, net als het toegepaste onderzoek en private partijen.

Het RIVM was niet in de gelegenheid om te reageren.