Staatssteun voor luchtvaart? Alleen met klimaatvoorwaarden, zeggen Europese burgerorganisaties

Staatssteun voor luchtvaartmaatschappijen moet gepaard gaan met voorwaarden op het gebied van klimaat en milieu. Die oproep doen bijna honderd Europese burgerorganisaties, verenigd in het platform Stay Grounded, deze maandag. Het gaat om grote en kleine groepen van burgers die zich keren tegen groei van de luchtvaart, deels omwonenden van luchthavens.

Zij vragen hun regeringen om zich in te spannen voor werknemers van luchtvaartbedrijven in nood, bijvoorbeeld door omscholing te faciliteren . Tegelijk willen de organisaties voorkomen dat de luchtvaartsector na de coronacrisis terugkeert naar de situatie van daarvoor.

Om dat te voorkomen moet er een einde komen aan belastingvrijstellingen voor de sector. Vermindering van het vliegverkeer is volgens de oproep de enige manier om de klimaatdoelstellingen te kunnen halen.

Vliegtuigen aan de grond

De luchtvaart wordt hard geraakt door de coronacrisis. De vraag naar passagiersvervoer is ingestort, grenzen zijn gesloten. Overal staan vliegtuigen aan de grond, en dat gaat naar verwachting nog maanden duren. IATA, de koepelorganisatie van luchtvaartmaatschappijen, verwachtte in de jongste prognose van 24 maart een omzetverlies van 252 miljard dollar, een daling van 44 procent ten opzichte van 2019. In Europa staan er volgens IATA 5,6 miljoen banen op het spel.

Lees ook dit artikel over kanttekeningen bij staatssteun

Regeringen zijn bezig met het uitwerken van noodmaatregelen voor financiële steun. Gebrek aan inkomsten en reserves, tegenover doorlopende kosten, is het grootste probleem voor de maatschappijen.

Nederland en Frankrijk overwegen naar verluidt staatsgaranties voor bankleningen van respectievelijk twee en vier miljard euro voor KLM en Air France. Elders ontvangen maatschappijen directe steun of leningen van de overheid of worden ze genationaliseerd.

Nu staatssteun onvermijdelijk is om de luchtvaartmaatschappijen overeind te houden, gaan er stemmen op om eisen te stellen aan deze steun. Deze voorwaarden kunnen financieel-economisch van aard zijn, bijvoorbeeld de verplichting voor grotere buffers of een verbod op het uitkeren van dividend of bonussen. De voorwaarden kunnen ook betrekking hebben op verduurzaming van de luchtvaart.

Geen massatoerisme meer

De internationale oproep wordt in Nederland ondersteund door vier burgerorganisaties, onder meer de bewonersdelegatie van overlegorgaan Omgevingsraad Schiphol. Zij presenteren tegelijk een plan voor ‘Internationaal Openbaar Vervoer’, met als doel een „duurzame luchtvaartsector”. In dit plan fungeert Schiphol niet meer als hub voor overstappende passagiers en zijn er geen goedkope toeristische vluchten meer vanaf Nederlandse luchthavens. Volgens de bewonersgroepen is groei van Schiphol en de opening van Lelystad Airport „onnodig voor de economie en schadelijk voor de samenleving”.