Behoud ik m’n loon als ik minder werk door schoolsluiting?

De kwestie

Scholen en kinderopvang zijn sinds maandag 16 maart gesloten. Formeel geldt die sluiting nog tot 6 april, maar verlenging hangt in de lucht. De zorg voor kinderen kan (thuis)werkende ouders en verzorgers in problemen brengen. Temeer omdat opa’s en oma’s tot de coronarisicogroep behoren en de overheid afraadt hen in te schakelen.

Hebben werknemers recht op hun volledige salaris als ze vanwege de zorg voor kinderen thuis niet (volledig) kunnen doorwerken?

Lees ook: moet ik de kinderopvang doorbetalen?

Zo zit het

De coronacrisis is uniek. Bij het ontwerpen van de arbeidswetgeving is er dan ook geen rekening mee gehouden dat scholen en kinderopvang zo lang dicht zouden kunnen zijn. Een werknemer heeft daardoor weinig specifieke rechten: hij kan enkel een beroep doen op calamiteitenverlof en – bij een ziek kind – kortdurend zorgverlof.

Calamiteitenverlof is een enigszins vaag recht. In de wet of cao wordt namelijk niet gekwantificeerd hoe lang werknemers er recht op hebben, enkel dat het voor noodgevallen bedoeld is. „Je moet denken aan enkele uren of maximaal enkele dagen”, licht arbeidsrechtjurist Marieke Opdam toe. Tijdens het calamiteitenverlof wordt het loon volledig doorbetaald. Het is volgens Opdam echt voor kortstondige noodgevallen bedoeld, bijvoorbeeld (in coronacontext) als je opvang plots wegvalt en je iets nieuws moet regelen. Het kan dus niet worden ingezet om meerdere opvangloze weken te overbruggen.

Lees ook: moet ik mijn sportschoolabonnement doorbetalen?

Kortdurend zorgverlof klinkt aantrekkelijker. Werknemers hebben per jaar recht op twee keer hun werkweek aan zorgverlofdagen. Wie vijf dagen in de week werkt, heeft dus tien zorgverlofdagen. Gedurende die dagen heeft men recht op doorbetaling van minimaal 70 procent van het loon. Daarbij geldt een maximumbrutoloon van 4.769 euro per maand. Wie meer verdient, heeft ‘pech’; op een vergoeding over dat meerdere bestaat geen wettelijk recht. In cao’s en arbeidsvoorwaarden worden overigens vaak gunstigere voorwaarden afgesproken, zoals doorbetaling van een hoger percentage.

Problematisch is dat dit verlof alleen kan worden aangesproken voor de verzorging van zieke naasten en niet omdat scholen en kinderopvang zijn gesloten. „Zorgverlof is niet mogelijk als het kind dat thuis zit niet ziek is”, meldt Achmea Rechtsbijstand.

Een werknemer heeft dus geen recht op doorbetaling van zijn loon als hij niet (volledig) kan werken door gesloten scholen of opvang. Toch kan een werkgever zich niet al te rigide opstellen, vertelt jurist Opdam. Op een werkgever rust de wettelijke plicht van ‘goed werkgeverschap’. Dat betekent dat hij de verantwoordelijkheid heeft om mee te denken met de werknemer. Denk bijvoorbeeld aan het faciliteren van gespreid werken, waardoor een ouder deels ’s avonds kan werken, als de kinderen op bed liggen. Of denk aan versneld toestemming verlenen voor ouderschaps- of onbetaald verlof.

Opdam zegt dat haar advocatenkantoor Kennedy van der Laan veel vragen krijgt over de kwestie. Het valt op dat werkgevers zich coulant opstellen. „Wij zien dat bedrijven hier nu beleid op maken en bijvoorbeeld besluiten om werknemers een week betaald verlof te geven dat ze hiervoor kunnen inzetten.”

Het antwoord

Er is geen recht op doorbetaling van loonn bij opvangproblemen van weken of zelfs maanden. Het calamiteitenverlof geldt voor hooguit enkele dagen. Wel moeten werkgevers in het licht van ‘goed werkgeverschap’ meewerken aan oplossingen als gespreid werken.