Buitenlandse persbureaus AFP en DPA gaan Nederlandse Facebookberichten factchecken

Het Franse persbureau AFP en het Duitse DPA gaan Facebook-berichten van Nederlandse gebruikers controleren op juistheid. Daarmee lost het socialemediabedrijf een prangend probleem op: nadat NU.nl en de Universiteit Leiden vorig jaar afhaakten, lukte het Facebook niet nieuwe partners te vinden voor het Nederlandse factcheck-programma.

Facebook werkt wereldwijd samen met gevestigde factcheck-organisaties om desinformatie op te sporen. Onjuiste berichten worden minder getoond in de tijdlijn van gebruikers, het bereik van pagina’s die regelmatig desinformatie verspreiden wordt ingeperkt en het wordt hen onmogelijk gemaakt om geld te verdienen of te adverteren op Facebook.

Zowel AFP als DPA hebben kantoren in Nederland, waar Nederlandstalige journalisten werken. Voor het AFP zal één journalist Nederlandse Facebookberichten controleren, voor DPA twee. Dat lijkt weinig, maar de eerdere Nederlandse partners van Facebook werkten ook maar met één a twee factcheckers exclusief voor Facebook. Grégoire Lemarchand van AFP: „Onze factchecker staat er niet alleen voor. Zij werkt samen in een team van zes journalisten op ons Nederlandse kantoor en staat in contact met een wereldwijd team van AFP-factcheckers.”

Aansprakelijkheid

Het factcheck-programma van Facebook ligt de laatste tijd onder vuur omdat Facebook uitspraken van politici en politieke partijen niet wil factchecken. Die keuze was voor Nu.nl de belangrijkste reden om de samenwerking met Facebook op te zeggen. Toen Nu.nl een uitspraak van CDA-politica Esther de Lange had gecontroleerd kreeg de redactie van Facebook te horen dat dat niet de bedoeling was, schreef hoofdredacteur Gert-Jaap Hoekman destijds in een blog. Dat stuitte op principiële bezwaren bij Nu.nl, „omdat wij vinden dat vrijheid van meningsuiting niet betekent dat je de vrijheid hebt om aantoonbare onwaarheden te verspreiden”, aldus Hoekman.

Zou AFP er de voorkeur aan geven om wél uitspraken van politici op Facebook te controleren? Lemarchand: „Daar wordt volop over gediscussieerd binnen de factcheck-gemeenschap. Uit het oogpunt van de veiligheid van journalisten in autoritaire landen begrijp ik de aanpak van Facebook. Stel je voor dat een factchecker ervoor zorgt dat een populaire politicus in een autoritaire staat zijn Facebookpagina kwijt raakt. Die kan in de gevangenis belanden. In dat opzicht is het veiliger om geen politici te controleren.”

Lees ook: Hoe filter je alle corona-onzin uit Facebook, Twitter en YouTube?

De Universiteit Leiden stopte in februari 2019 als factchecker voor Facebook vanwege een juridisch geschil. Facebook noch de Universiteit Leiden wilde in het geval van een juridische claim, zoals smaad of laster, aansprakelijkheid dragen voor de factchecks. Alexander Pleijter, oprichter van het Leidse factcheck-initiatief Nieuwscheckers, zei destijds tegen NRC: „Facebook schakelt factcheckers in om desinformatie te bestrijden op het platform, maar laat ze aan hun lot over op het moment dat het mis zou gaan. Het zijn nota bene vaak noodlijdende clubjes die alle kans hebben door een juridisch gevecht failliet te gaan.” Grote mediabedrijven zijn in de regel verzekerd tegen proceskosten, voor het geval ze worden aangeklaagd.