Mag ik nog met vier vrienden afspreken?

Hoelang blijft het café op de hoek dicht? Mag ik nog met drie vrienden op een bankje zitten? De aankondiging van strengere maatregelen door het kabinet, waaronder een verbod op samenzijn vanaf drie personen, zorgde voor veel onduidelijkheid. Wat mag er nu wel en vooral, wat mag er niet? En tot 6 april, of 1 juni?

Vooralsnog geldt in ieder geval: de strengere maatregelen moeten eerst in een noodverordening van de 25 veiligheidsregio’s worden vastgelegd voordat ze daadwerkelijk verboden zijn. Tot die tijd kan er niet gehandhaafd worden.

Lees ook: De boa heeft nog niet zoveel te handhaven

Die noodverordening werd aanvankelijk woensdag verwacht, maar dat wordt nu ‘in de komende dagen’. Nu geldt formeel alleen de eerste noodverordening van vorige week, waarin tot 6 april de restaurants en scholen dichtgingen, bijeenkomsten vanaf honderd man werden verboden en er géén verbod op groepsvorming van drie of meer mensen staat.

Er geldt voor iedereen het algemene advies „zo veel mogelijk” thuis te blijven en alleen naar buiten te gaan „voor noodzakelijke boodschappen”, een frisse neus of de zorg voor een ander. Bij voorkeur alleen, en als je dan toch met meerdere mensen naar buiten gaat, op anderhalve meter afstand van elkaar.

Omdat de ministers in hun persconferenties geen onderscheid maakten tussen verboden en dingen die sterk afgeraden worden, leek het even of alles strafbaar wordt. Maar het thuisbezoek te beperken tot drie personen is bijvoorbeeld alleen een dringend advies.

In de noodverordeningen komen twee deadlines te staan: 6 april en 1 juni. De meeste maatregelen zullen „uiterlijk 6 april worden heroverwogen”. Oftewel: uiterlijk dan wordt besloten dat ze niet meer nodig zijn óf juist langer nodig zijn.

Tien van zulke maatregelen op een rij:

1 Evenementen

Waar in elk geval een verbod op komt – tot 1 juni – zijn evenementen in de publieke ruimte waarvoor een meld- of vergunningplicht geldt zoals die in de Algemene Plaatselijke Verordening van gemeenten zijn opgenomen. Het verschilt – altijd al – per gemeente wanneer die plicht er is.

Ga er vanuit dat voorlopig alles is verboden op plekken die voor het publiek toegankelijk zijn. Dus straatfeesten of kleine rommelmarkten op school of in een sporthal, waarvoor normaal een meldplicht geldt, of kermissen, marathons of festivals, waarvoor een evenementenvergunning nodig is. Die mogen tot de zomer niet. Dat geldt ook voor evenementen op water, zoals een triatlon of vaartocht, waarvoor een provinciale evenementenvergunning nodig is.

Voor demonstraties geldt een meldplicht, en er zijn meestal meer dan twee mensen aan het demonstreren. De rijksoverheid meldt dat daar „de normale procedure” voor geldt. Onduidelijk is of burgemeesters een demonstratie zullen toestaan.

2 Samenkomsten

Er was al een verbod voor alle samenkomsten van meer dan honderd personen, dat wordt nu een verbod voor álle samenkomsten van drie mensen of meer. Dat leverde begin deze week vooral bij bedrijven nogal wat onrust op, omdat er in de eerste noodverordening nauwelijks uitzonderingen waren. Alleen toegestaan waren bijeenkomsten die nodig waren voor openbaar vervoer, en in overheids- en zorginstellingen. Bedrijven functioneren nog best met een ‘samenzijn’ van minder dan honderd man, maar minder dan drie is in veel gevallen nagenoeg onmogelijk.

Bij deze nieuwe maatregelen zijn de uitzonderingen ruimer geformuleerd. „Samenkomsten die nodig zijn voor de continuering van de dagelijkse werkzaamheden van instellingen, bedrijven en andere organisaties” zijn toegestaan tot en met honderd man.

3 Uitzondering: wettelijk verplicht

Ook wettelijk verplichte samenkomsten blijven toegestaan, zoals vergaderingen van de gemeenteraad, de Provinciale Staten, en Tweede en Eerste Kamer. Mits er honderd man of minder aanwezig zijn. Voor gemeenteraden en Statenvergaderingen geldt dat zij zo vaak bijeenkomen als zij zelf besluiten. Maar er zijn een paar verplichte vergaderingen, zoals die over de jaarrekening die in juni (gemeente) en mei (provincie) moet worden ingediend. Er is een noodwet in de maak om die termijnen te verlengen.

4 Uitzondering: plechtigheden

Begrafenissen, crematies en huwelijksvoltrekkingen mogen doorgaan, maar met maximaal dertig mensen. Ook kerkdiensten en andere religieuze bijeenkomsten kunnen gewoon doorgaan, met maximaal dertig man. Maar, melden de regels wel: alleen als iedereen anderhalve meter afstand van elkaar houdt.

5 Nu ook casino’s

Tot zeker 6 april zijn casino’s, speelhallen, bioscopen, theaters, cafés, restaurants en musea gesloten. Dus alle locaties waar ‘samenkomsten’ zijn. Veel deden dat de laatste weken uit eigen beweging al. Net als sportscholen en zwembaden.

6 Winkels blijven open

Winkels en markten blijven open, in principe. Als een winkel- of kraameigenaar klanten niet op anderhalve meter afstand kan houden, kúnnen de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s ‘handhaven’. Dat wil zeggen: aanspreken, boetes uitdelen, en zo nodig sluiten. Bij veel bouwmarkten staan sinds vorige week al beveiligers om de regels te handhaven.

7 Contactberoepen verboden

Net iets anders zit het met mensen in zogeheten ‘contactberoepen’. Voor zover die beroepen op een vaste locatie worden uitgeoefend, moet de locatie dicht. Denk aan kapperszaken en schoonheidsspecialisten. Als de beroepen elders, bijvoorbeeld bij klanten thuis, worden uitgeoefend, én er kan geen anderhalve meter afstand tot de klant gehouden worden (masseurs, escortservices, rij-instructeurs) dan kúnnen veiligheidsregio’s deze beroepen verbieden. Ook hier geldt: het is afwachten wat de noodverordening zegt, en er is niets verboden zolang die er niet is.

Er wordt wel een uitzondering verwacht voor de behandeling van (para)medische beroepen, zoals fysiotherapeuten, mits daar een individuele medische indicatie voor bestaat en de beoefenaar alle hygiënevereisten kan naleven. Het Koninklijke Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) adviseert patiënten zo veel mogelijk op afstand te behandelen. Volgens Guido van Woerkom, voorzitter van het KNGF, is de fysiotherapie door het coronavirus bijna volledig stil komen te staan, mede omdat patiënten hun behandelingen uitstellen.

8 Vakantieparken niet verplicht dicht

Veel vakantieparken hebben uit voorzorg de deuren ook al gesloten. Onder de noodverordeningen geldt dat burgemeesters die, net als campings, natuurgebieden, stadsparken en stranden, kunnen sluiten als men zich niet aan de anderhalve meter afstand houdt. In de meeste gemeenten wordt nu een lijst gemaakt met locaties waar nu al „hardnekkige overtredingen” plaatsvinden.

9 Samenscholingsverbod

Het kabinet schreef dinsdagavond stellig dat het verboden is zich met groepen (drie of meer mensen die minder dan anderhalve meter afstand houden) in de publieke ruimte te begeven. Dat lijkt helder: je mag nergens in groepen naar buiten, en de burgemeesters (de veiligheidsregio’s) maken een noodverordening om dit verbod af te kunnen dwingen (en strikt genomen zelfs in het leven te roepen; daarvoor is de aankondiging van het kabinet op zich niet voldoende). Maar een dag eerder, maandag, schreef het kabinet nog dat burgemeesters gebieden (drukke parken, pleinen, stranden) kúnnen aanwijzen waar groepsvorming verboden is. Dat is iets anders. Dan is groepsvorming overal toegestaan (zij het ernstig afgeraden) waar het niet expliciet verboden is.

Dus, is groepsvorming nou overal verboden of alleen op plekken die de burgemeesters aanwijzen? Uit de veelgestelde vragen van de rijksoverheid is af te leiden dat het laatste geldt: alleen op aangewezen plekken. Dat bevestigt ook een woordvoerder van het Veiligheidsberaad waarin alle voorzitters van de veiligheidsregio’s zitten. Veiligheidsregio's kunnen wel kiezen de hele regio aan te wijzen voor een samenscholingsverbod, in plaats van alleen bepaalde parken of pleinen.

Grote gezinnen vallen niet onder het samenscholingsverbod, die mogen samen naar buiten. Ook kinderen tot en met 12 jaar mogen samen buitenspelen zonder onder de verbodsbepaling te vallen – zolang de begeleidende ouders of oppassen maar voldoende afstand houden.

10 Feestjes thuis

En dan nog de heikele kwestie van het eigen huis. Mag je nog vrienden uitnodigen en onvoldoende afstand houden? Mag je, gechargeerd gezegd, een ‘fuck het virus’-feestje in je eigen huis houden – nog even afgezien van hoe onverantwoordelijk en asociaal dat zou zijn? Het antwoord lijkt ‘ja’ te zijn. Voorzitter van het beraad van alle veiligheidsregio’s Hubert Bruls zei dat met zoveel woorden: we willen en kunnen niet handhaven achter de voordeur. Maar de eerste noodverordening, van vorige week, had wél een verbod op „samenkomsten in besloten sfeer” van meer dan honderd mensen. Die formulering kwam in de aanvullende maatregelen van het kabinet niet meer terug, maar de vraag is (weer) hoe dit in de noodverordening terechtkomt.