Irritatie over Nederlands verzet tegen noodhulp

Nederlands verzet tegen de inzet van Europese instrumenten om een economische crisis te dempen, stuit in andere landen op toenemende irritatie. Een overleg tussen Europese ministers van Financiën eindigde dinsdagavond veelzeggend zonder gezamenlijke verklaring. Donderdag praten Europese regeringsleiders door over nieuwe gezamenlijke noodmaatregelen tijdens een videoconferentie, maar de verwachting dat daar overeenstemming wordt bereikt is minimaal.

Vanuit verschillende hoofdsteden klonk afgelopen week de roep om forsere Europese rugdekking om de economische schok van de corona-uitbraak te dempen. Meest genoemde optie is de inzet van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), het noodfonds dat tijdens de eurocrisis werd opgetuigd om geld te kunnen lenen aan eurolanden in de problemen. Dat fonds heeft nog altijd honderden miljarden in kas en zou dat geld moeten kunnen inzetten om de zwaarst getroffen landen te ondersteunen.

Verschillende opties voor de inzet van het ESM lagen dinsdagavond op tafel. Zo zou het fonds kunnen worden omgevormd om zorggerelateerde kosten te dekken. De strenge voorwaarden voor economische hervormingen die nu nog aan een lening door het ESM verbonden zijn, zouden kunnen worden losgelaten.

Nederland vindt het te vroeg om na te denken over inzet van het noodfonds. „Het ESM is het laatste redmiddel en daar moet je zuinig mee omgaan”, aldus minister Wopke Hoekstra (Financiën, CDA). „Het is er voor wanneer een land in grote financieel-economische problemen zit. Daar is op dit moment nog nergens sprake van.”

Die weigering leidt tot groeiend onbegrip bij landen als Frankrijk, Spanje en Italië. Dat Nederland er de afgelopen week meermaals op wees dat andere landen de afgelopen jaren te weinig hebben gespaard om een crisis op te vangen, helpt de discussie niet. Temeer omdat het ze daarmee impliciet met de beschuldigende vinger wijst naar de landen die nu het zwaarst getroffen worden door het coronavirus: Italië en Spanje. Maandag vroeg Hoekstra de Europese Commissie te onderzoeken waarom sommige landen de afgelopen jaren wel „buffers” hebben opgebouwd en andere niet.

Nog negatiever is Nederland over de mogelijke uitgifte van eurobonds: een oud idee om in Europees verband gezamenlijke obligaties uit te geven. Verschillende landen pleitten hiervoor, en tijdens de vergadering dinsdag deed ook voorzitter van de Europese Centrale Bank Christine Lagarde opnieuw een beroep op ministers dit te overwegen. Maar het verzet daartegen is ook in Duitsland groot.

Volgens Hoekstra is een akkoord over het ESM donderdag „uitgesloten”. „Je kunt die pot aanspreken, maar het raakt ook een keer op. Het wordt de komende maanden stoelriemen vast voor Europese economie.”