‘Alles kraakt nu in het ziekenhuis’

Dinsdagavond stond er voor het eerst: ‘capaciteit gering’. Tot dan toe rapporteerde de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care steeds dat het land ‘voldoende’ intensivecarebedden had om de toestroom van Covid-19-patiënten op te vangen. Woensdagavond lagen er 644 op 71 intensive cares – corona heeft dus ongeveer elk ziekenhuis bereikt.

Raken de IC-bedden op, de afdelingen vol? Nog niet, maar de druk op ziekenhuizen boven de rivieren groeit. Sommige breiden hun capaciteit niet snel genoeg uit.

Intussen is het aantal patiënten dat aan corona overleed in de 24 uur voor de RIVM-update van woensdagmiddag met 80 gestegen tot 356 mensen. Het aantal coronapatiënten dat werd opgenomen in het ziekenhuis steeg met 341 tot 1.836.

In de provincie Brabant, die het hardst getroffen is, hebben de ziekenhuizen tussen zaterdag en woensdag 415 coronapatiënten vervoerd naar ziekenhuizen in andere provincies. Dat gebeurde met gewone ambulances en MICU’s – een soort mobiele intensive cares – onder meer naar Groningen, Emmen, Drachten, Utrecht, Nijmegen, Arnhem, Terneuzen en Goes. Dat waren lang niet allemaal IC-patiënten, onderstreept Bart Berden, voorzitter van de regionale acute zorg in Brabant, maar ook coronapatiënten die geen IC-behandeling nodig hebben. De uitplaatsingen gebeuren om ruimte te creëren voor de continue stroom nieuwe Brabantse coronapatiënten. De noordelijke en westelijke ziekenhuizen moeten hun IC-capaciteit nu eerst verder uitbreiden. Dat kost een paar dagen. Daarnaast hebben ze de vrijheid om patiënten te weigeren. Berden: „Er zijn nog steeds ziekenhuizen die niet helemaal de urgentie voelen. Zij maken nog niet mee wat wij hier meemaken. De ziekenhuizen die wel veel patiënten van ons overnamen, leren nu in hoog tempo bij.” Hij is ze dankbaar en hoopt op termijn patiënten van hen over te kunnen nemen, als dat nodig is.

Aantal bedden uitbreiden

De 1.150 IC-bedden die Nederland normaal heeft, moeten nu binnen een week worden uitgebreid tot 1.600, waarschuwde Diederik Gommers, voorzitter van de NVIC, woensdag in de Tweede Kamer. Want er zijn ook andere IC-patiënten.

Gommers, zelf intensivist, pleitte voor een landelijke commandostructuur om de verdeling van patiënten goed te organiseren. Zo is er geen ruimte voor ziekenhuizen om patiënten te weigeren. „Het zit landelijk nog niet goed op elkaar aangesloten, het loopt nog niet optimaal”, zei hij. „De collega’s in Brabant staan echt met hun rug tegen de muur.” Wel is maandag een landelijk coördinatiecentrum opgericht in Rotterdam dat voortdurend het aantal beschikbare bedden moet bijhouden en het aantal patiënten dat verdeeld moet worden. Maar ziekenhuizen verplichten patiënten op te nemen, kan dat centrum niet.

Dinsdag trapten verschillende ziekenhuizen op de rem, nadat in drie dagen de eerste 315 coronapatiënten waren verdeeld buiten Brabant. Intensivist Nardo van der Meer in het Bredase Amphia Ziekenhuis merkte dat meteen. Dinsdag vertelde hij: „Wij nemen vanavond weer vier IC-patiënten over van andere Brabantse ziekenhuizen. Bedoeling is eigenlijk dat ze buiten Brabant worden geplaatst zodat wij ruimte houden voor de komende week. Maar delen van het noorden zijn nog aan het voorbereiden.”

Gommers in de Tweede Kamer: „In Brabantse ziekenhuizen waar corona heerst, liggen vier keer zo veel coronapatiënten op de gewone bedden als op de intensive care. Dat is een aanslag op gewone ziekenhuisbedden. Alles kraakt op het moment.”

Op de 2.000 nieuwe beademingsapparaten die VWS in het buitenland heeft besteld, rekenen de IC’s nog niet. Die „staan vast aan de grens bij India en de VS”, zegt een intensivist. Beademingsapparaten zijn nodig voor een intensivecarebehandeling. Voorlopig doen de IC’s het met eigen apparatuur en gedoneerde van defensie.

Lees ook: ‘Niet alleen coronapatiënten zullen sterven’

Het idee om twee patiënten aan één beademingsapparaat te leggen, zal volgens sommige intensivisten niet zomaar werken. „Beide patiënten moeten dan evenveel behoefte aan zuurstofvolume hebben, want je hebt maar één luchtstroom. Bovendien is er meer risico dat de beademing losschiet, wat infectiegevaar geeft.”

Gommers onderstreepte in de Kamer hoe uitzonderlijk de situatie is: „We hebben nog nooit een landelijk probleem gehad van deze orde. […]. Het is ongelofelijk zwaar om voor deze patiënten te zorgen, er zijn er veel die overlijden, veel dokters en verpleegkundigen zijn dat niet gewend. De intrinsieke motivatie is goed, maar ik maak me wel zorgen. We kunnen niet meer doen dan ons best.”

Op de vraag van Lodewijk Asscher (PvdA) of ziekenhuizen straks kunnen uitbreiden naar 2.500 of 3.000 IC-bedden, antwoordde Gommers: „Ik denk dat de Nederlandse zorg het dan gewoon niet aankan.”