Was het Bill Gates, of was het een schubdier?

Was het een Chinese spion, die het virus ontvreemdde uit een lab in Canada en het meenam naar Wuhan? Of was het wellicht de Chinese overheid die de bevolkingsgroei wilde inperken? Wacht, nee: misschien was het thrillerschrijver Dean Koontz, die de verkoop van zijn sciencefictionboek The eyes of darkness uit 1981 (over het biologische wapen ‘Wuhan-400’) nog een oppepper wilde geven! Al zou het ook Bill Gates kunnen zijn, die héél toevallig eind vorig jaar een pandemie simuleerde waarbij in 18 maanden 65 miljoen mensen zouden sterven...

Sinds de uitbraak van het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 en de daardoor veroorzaakte ziekte Covid-19 speculeren complotdenkers volop over een kunstmatige oorsprong. Maar in Nature Medicine tonen Amerikaanse en Britse microbiologen aan dat het virus écht afkomstig is uit de natuur. „Onze analyses laten duidelijk zien dat SARS-CoV-2 geen laboratoriumproduct is, of een opzettelijk gemanipuleerd virus”, schrijven ze.

Genetische manipulatie

Allereerst hebben ze gekeken naar de spikes – de uitstekende eiwitten aan de buitenkant van het virus, die maken dat het eruitziet als een kroontje (‘corona’). Aminozuren in die spikes zorgen ervoor dat het virus kan binden aan zogeheten ACE2-receptoren in het menselijk lichaam. Maar, schrijven de onderzoekers, uit computeranalyses blijkt dat die binding niet optimaal is. Terwijl je dat bij een speciaal ontworpen virus wél zou verwachten. Bovendien zou het bij genetische manipulatie logisch zijn als SARS-CoV-2 een aanpassing was van een ander (in het lab gebruikt) virus, maar uit genetische data blijkt dat niet het geval.

Hoe is het coronavirus dan wél bij mensen terechtgekomen? Vermoedelijk heeft de hoefijzerneusvleermuis (Rhinolophus affinis) of het Javaanse schubdier (Manis javanica) daarin een rol gespeeld: bij beide soorten zijn virussen ontdekt die sterk lijken op SARS-CoV-2,en bij het schubdier zijn zelfs vergelijkbare receptorbindingen in de spikes te zien. Er zijn ook verschillen , maar die kunnen ontstaan zijn door mutaties en natuurlijke selectie. Of het virus zich al vóór de overdracht naar mensen heeft ontwikkeld tot de huidige variant of pas tijdens de overdracht tússen mensen is nog onduidelijk.

Ondertussen doet op Twitter een nieuwe complottheorie de ronde: Covid-19 is de wraak van het schubdier, omdat hij door illegale handel op het punt van uitsterven staat.