Met PvdA’er Van Rijn kiest Rutte voor een ongewone oplossing in een ongewone crisis

Al na een dag – en niet pas na een maand, zoals de laatste keer dat een bewindspersoon opstapte – is er een opvolger voor minister Bruno Bruins (Medische Zorg, VVD) gevonden. Dat is ongewoon vlug. Maar wat nog verrassender is: hij is niet van de VVD, de partij van de afgetreden minister, zoals gebruikelijk in Den Haag. Van Rijn is lid van de PvdA. Martin van Rijn, die in het vorige kabinet staatssecretaris was van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, gaat voor drie maanden als tijdelijk minister aan de slag.

„Partijkleur is nu even niet interessant”, zei premier Rutte vrijdag. Belangrijker is dat de PvdA’er de benodigde kennis heeft én per direct beschikbaar is. Martin van Rijn neemt op persoonlijke titel plaats in het kabinet. Formeel betekent dat: de PvdA wordt géén regeringspartij.

Wel bestaat Rutte III met de komst van Van Rijn uit bewindslieden van vijf verschillende partijen. Het lijkt wel een regering van nationale eenheid, een zeldzame regeervorm in tijden van nationale crisis. Ongewone tijden vragen om ongewone oplossingen. Het is voor het eerst sinds 1945 dat een minister die niet bij de coalitiepartijen hoort deel gaat uitmaken van het kabinet. Toen stapte Jo Meynen (ARP) in het kabinet-Schermerhorn, dat bestond uit katholieken, sociaal-democraten en vrijzinnig-liberalen.

Premier Rutte prees Van Rijn (64) om zijn ervaring als ambtenaar en bestuurder. Toch is het opvallend dat zelfs de partijvoorzitter van de VVD, Christianne van der Wal, zich geroepen voelt te reageren. Ook zij zegt: „Van welke partij je bent is van ondergeschikt belang in deze tijden van crisis.”

Het pgb-fiasco van Van Rijn

Op kritische vragen reageerde de premier vrijdagmiddag geïrriteerd. „Wees blij dat we zo snel iemand hebben gevonden!” Rutte kreeg vragen over de periode dat Van Rijn staatssecretaris was. De invoering van het nieuwe persoonsgebonden budget (pgb), onder zijn verantwoordelijkheid, werd een van de grootste fiasco’s van Rutte II. Het nieuwe pgb-systeem moest fraude bestrijden en het makkelijker maken voor mensen om hun eigen zorg te regelen. Het was de grootste hervormingsopdracht van Rutte II. Het gevolg was echter dat tienduizenden patiënten in de problemen raakten en zorgverleners hun geld niet of te laat kregen. Tegen Van Rijn werden diverse moties van wantrouwen ingediend, maar hij overleefde ze allemaal.

Van Rijn was van 2012 tot 2017 ook verantwoordelijk voor forse bezuinigingen in de zorg.

Lees ook het artikel uit 2017 over de 10 pgb-missers van staatssecretaris Martin van Rijn

Martin van Rijn (1956) werd geboren in Rotterdam, als enig kind van een scheepstimmerman en huisvrouw. Als eerste in de familie ging hij studeren. Hij koos voor economie aan de Erasmus Universiteit en stortte zich helemaal op zijn studie. Studentenverenigingen en uitgaan interesseerden hem niet.

Voor hij in 2012 staatssecretaris werd, was Van Rijn topambtenaar en topman van pensioenfonds PGGM. Zijn loopbaan bij het Rijk startte in 1980 op het ministerie van Volkshuisvesting. Later werkte hij voor Binnenlandse Zaken en was hij directeur-generaal Gezondheidszorg op VWS. In die hoedanigheid voerde hij samen met de verantwoordelijke minister Hans Hoogervorst (VVD) het nieuwe zorgverzekeringsstelsel in.

Urine langs de enkels van zijn moeder

Eind 2014 kwam Van Rijn in de problemen door een verhaal in het AD. Ene Joop van Rijn deed in het artikel zijn beklag over het verpleeghuis van zijn dementerende vrouw. Dit bleken de ouders van de staatssecretaris te zijn. NRC schreef destijds: „Ineens draaide het werk van Martin van Rijn niet meer om de hervorming van de zorg, maar om de urine langs de enkels van zijn bloedeigen moeder.”

Die avond schoof Van Rijn aan bij tv-programma Pauw. Hiervoor kreeg hij lof én kritiek.

Lees ook het interview dat NRC in 2015 had met Martin van Rijn

Na zijn aftreden werd Van Rijn bestuursvoorzitter van de Reinier Haga Groep, een ziekenhuisgroep met ziekenhuizen in Den Haag, Delft, Voorburg en Zoetermeer. Ook was hij voorzitter van de raad van toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Maandag wordt hij voor de tweede keer in zijn carrière beëdigd door de koning. PvdA-partijleider Lodewijk Asscher is „trots” op Van Rijn, twitterde hij vrijdag vlak voor het nieuws naar buiten kwam. „Als er een nationale gezondheidscrisis is dan help je waar je kan. Trots op iedereen die in deze moeilijke tijd naar voren stapt: veel succes, Martin van Rijn!”

Correctie 20 maart 2020: In een eerdere versie stond dat de vorige keer dat een bewindspersoon opstapte, het twee weken duurde voor er een opvolger was gevonden. Dat moet een maand zijn en is aangepast.
Correctie 23 maart 2020: In het fotobijschrift stond abusievelijk vermeld dan Van Rijn voormalig staatssecretaris van Sociale Zaken is. Dat moet staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn en is aangepast.