Naar vrachtvluchten is nog wel vraag

Te midden van alle malaise in de luchtvaart is er één onderdeel waar het werk onverminderd doorgaat: het goederenvervoer. Passagiers zijn er steeds minder, maar vracht is er des te meer. Ook corona-spullen, zoals mondkapjes en andere medische artikelen uit China.

Voor luchtvaartmaatschappijen is vracht een belangrijke manier om nog geld te verdienen. Wegvallende vraag en gesloten grenzen zorgen ervoor dat ze hun passagierscapaciteit tot een minimum – in veel gevallen tot 10 procent van de normale activiteit – moeten reduceren en ze op zoek moeten naar parkeerplaatsen voor hun vliegtuigen.

De vraag naar vrachtvervoer is er nog wel, maar er is een probleem: de capaciteit schiet tekort. Daardoor schieten de tarieven voor vrachtvervoer omhoog. Korean Air en Cathay Pacific uit Hongkong vliegen binnenkort met passagiersvliegtuigen die uitsluitend vracht vervoeren. Andere maatschappijen zullen waarschijnlijk volgen.

Een lichtpuntje in crisistijd? Zo wil Maarten van As, voorzitter van brancheorganisatie Air Cargo Netherlands (ACN), het niet noemen. „Dit is een eenmalige situatie. Als de crisis voorbij is, zijn we terug bij af, en dat is een situatie waarin de vrachtsector er niet goed voor staat. Het enige lichtpuntje vind ik dat wat er nu gebeurt laat zien hoe kwetsbaar het systeem is. We zien nu hoe belangrijk luchtvracht is, en dat er een tekort aan capaciteit voor vrachtvliegen is.”

Juist vanwege de schaarse ruimte voor vrachtvluchten op Schiphol, een probleem dat al langer speelt, is Van As verheugd over een besluit van de verdeler van slots, de tijdvakken om te starten en landen. Maandag besloot deze slotcoördinator dat vrachtvluchten met onmiddellijke ingang, tot en met 6 juni, meer slots krijgen toebedeeld. Van As: „Alle slots die door maatschappijen worden teruggegeven omdat ze hun geplande vluchten niet uitvoeren, zijn nu weer beschikbaar. De vraag naar passagiersvluchten is nihil, maar de vraag naar vrachtvluchten is groot.”

Schiphol bevestigt dat enkele maatschappijen hun aantal vrachtvluchten wil uitbreiden. Ook als deze verzoeken worden gehonoreerd, zal de met bewoners afgesproken limiet van 500.000 vliegbewegingen per jaar in 2020 niet worden gehaald.

80 procent in de buik

Het tekort aan capaciteit begon al in februari, zegt Rogier Spoel van ondernemersvereniging Evofenedex. „Door de problemen in China werd de containervaart ontregeld en kwam er meer druk op de luchtvaart. Dat werd nog sterker door het Amerikaanse inreisverbod, omdat veel vracht wordt vervoerd in passagiersvliegtuigen.”

Wereldwijd wordt de helft van alle luchtvracht vervoerd in de buik (belly, in luchtvaarttaal) van passagiersvliegtuigen. Voor vluchten van en naar de VS gaat het zelfs om 80 procent. De overige vracht wordt vervoerd in vrachtvliegtuigen (full freighters).

Spoel: „Gelukkig besloot het kabinet vrijdag om bij het inreisverbod voor vier landen een uitzondering te maken voor vrachtvervoer. China en Zuid-Korea zijn heel belangrijk voor de Nederlandse im- en export. Dat kan nu doorgaan.” Dat de expediteurs, die het transport van deur tot deur verzorgen, hun tarieven drie tot vier keer hebben verhoogd, vindt Spoel begrijpelijk. „Dat is nu eenmaal de wet van vraag en aanbod.”

Voor de wereldwijd vervoerde luchtvracht was 2019 het slechtste jaar sinds crisisjaar 2009, met de eerste daling sinds 2012. Voor Schiphol speelde, naast de handelsoorlog tussen China en de VS, de schaarste een rol. Maatschappijen weken uit naar met name de luchthaven van Luik. Het volume voor Schiphol daalde met 9 procent naar 1,6 miljoen ton, bijna gelijk verdeeld over im- en export.

Zo’n verdeling zit er voor 2020 niet in, zegt Van As. „Volle vliegtuigen in, volle vliegtuigen uit, dat is het mooist. Nu zien we veel import en een dalende export. We halen medicijnen, technologie en auto-onderdelen uit Azië, maar er gaat weinig die kant op.” De export van bloemen daalt snel. Wegens gebrek aan kopers werd bijna de helft van het aanbod in Aalsmeer maandag vernietigd.

De drie grootste importbestemmingen op Schiphol zijn Shanghai, Moskou en Nairobi. De laatste vanwege bloemen, de tweede omdat Air Bridge Cargo, na KLM de grootste vrachtvervoerder op Schiphol, via Moskou vliegt.

Wie het meest gaat profiteren van de huidige vraag naar vrachtvervoer, weet Van As niet. „Degene die het snelst vrachtvliegtuigen kan regelen. Ik gok op een partij uit de Golfregio.”