Een explosie aan coronasamenstellingen

Niet alleen het coronavirus vermenigvuldigt zich razendsnel, ook het aantal samenstellingen met corona. Uit de talloze mediaberichten kun je inmiddels makkelijk een corona-alfabet bijeen harken. Denk aan woorden als corona-angst, coronahamsteraars en coronanieuws.

De meeste zullen gelegenheidssamenstellingen blijken te zijn – woorden die met het virus zullen verdwijnen. Maar omdat de coronaquarantaine vanaf Kerst zal leiden tot een babyboom, voorspel ik dat coronababy een blijvertje wordt. Ook over twintig of dertig jaar zullen mensen tijdens de piek aan verjaardagsfeestjes nog tegen elkaar zeggen: „Ah, jij bent vast ook een coronababy.”

Zelf word ik blij van nieuwe samenstellingen die tonen dat Nederlanders, hoe verhard en verdeeld wij soms ook zijn, onder grote druk in staat zijn tot behulpzaamheid en solidariteit. Op sociale media zie je dat onder meer terug bij de hashtag #coronahulp. „Wat zijn we toch een lief land! Op #coronahulp staat een vracht aan altruïstisch aanbod. Heen en weer rijden naar een ziekenhuiscontrole, de hond uitlaten, medicijnen halen bij de apotheek, oppassen op de kinderen”, aldus De Telegraaf, een krant die polarisatie doorgaans niet schuwt.

Een andere interessante nieuwe samenstelling is coronacollege, dat na een paar dagen werd vervangen door quarantainecollege. Het gaat om een initiatief van de taalkundige Marc van Oostendorp. „Universitaire collega’s!”, twitterde hij op 12 maart, „laten we van de nood een deugd maken. Velen van ons zullen de komende weken video’s maken voor onze studenten. Waarom zouden we die video’s niet ook zoveel mogelijk openbaar maken net als het andere studiemateriaal zodat ook anderen kunnen meegenieten?” Die oproep kreeg ruim 3.400 steunbetuigingen en sinds gisteren staat de eerste versie van quarantainecollege.nl online.

Van Oostendorp werkt samen met de Universiteit van Nederland, die veel ervaring heeft in het aantrekkelijk online brengen van academische inhoud. Van de colleges worden ook podcasts gemaakt.

Nog twee aardige coronaneologismen: corona- en quarantaineleestips. Het idee is dat sociale onthouding – een goede kanshebber voor de woordcombinatie van het jaar – de ideale voedingsbodem zal creëren om weer eens een boek te lezen. De ontlezing neemt hand over hand toe en wellicht zal de coronacrisis hierin verandering brengen. In mijn eigen omgeving heb ik in ieder geval al een paar keer gehoord, van jongeren: „Toch wel lekker, zo’n boek.”

Mijn persoonlijke coronaleestip: Het beste van Hugo Brandt Corstius volgens Hugo Brandt Corstius, recent verschenen en van uitleg en een mooie inleiding voorzien door Liesbeth Koenen. Brandt Corstius was stellig een taalkundig genie en dat zie je goed in deze bloemlezing terug. Bijvoorbeeld in zinnen als „De Eerste Wereldoorlog werd pas geboren bij de geboorte van de Tweede.” En: „De schrijfmachine bestaat niet. Er bestaat wel een drukmachine voor zéér kleine oplagen.”

Zelf heb ik nog twee coronakijktips. Kijk eens naar de TED-lezing van Bill Gates van precies vijf jaar geleden waarin hij in acht minuten uitlegt dat een nieuwe sarsachtige pandemie onvermijdelijk is, en hoe we die, om grotere economische schade voor te zijn, met een relatief kleine investering kunnen voorkomen. En, om de aandacht op iets anders te richten, volg eens een tijdje het hartverwarmende YouTube-kanaal learndutch.org. Daar zie je buitenlanders hun best doen om Nederlands te leren. En hoe zij zich soms verbazen over die vreemde Nederlandse cultuur.