Twee oudheden in beslag genomen op kunstbeurs Tefaf

De Politie Limburg en het Team Kunst en Antiekcriminaliteit (Landelijke Eenheid) hebben vorige week donderdag op de Tefaf, de kunstbeurs in Maastricht, twee oudheden met een verdachte herkomst in beslag genomen. Dit gebeurde na identificatie door Christos Tsirogiannis, associate professor aan het Institute of Advanced Studies van de Universiteit van Aarhus in Denemarken.

Het gaat om een Romeins hoofd van Apollo uit de tweede eeuw na Christus en een Egyptische albasten vaas uit de periode 3100 tot 2670 voor Christus.

Het Romeinse hoofd werd aangeboden door de Parijse galerie Chenel, met als oudste provenance ‘Palladion Antike Kunst in Bazel, 1976’. Provenance is de historie van eigendom van een voorwerp. Wat niet bij de herkomst stond was dat de eigenaar van Palladion Antike Kunst Gianfranco Becchina was, die in 2011 in Rome voor illegale handel in oudheden is veroordeeld. „Van de ruim vijfduizend oudheden die bij hem in beslag zijn genomen, is er niet een legaal opgegraven”, zegt Tsirogiannis. Het is niet bekend waar het hoofd is opgegraven. „Alle landen die ooit tot het Romeinse rijk hebben behoord, moeten kijken of ze een claim op het beeld kunnen leggen – als het echt is, want ik heb het nog niet van nabij kunnen bestuderen. De Nederlandse politie heeft op de Tefaf foto’s van oudheden gemaakt om ze te kunnen controleren.”

Spil in illegale handel

De Egyptische vaas bij de New Yorkse Merrin Gallery had ‘Europese kunstmarkt, vroege jaren 80’ als oudste herkomst. „Ik herkende de vaas, die meer dan tachtig centimeter lang is, van in beslag genomen foto’s uit een archief van Robin Symes en Christo Michaelides”, zegt Tsirogiannis. Dit handelaarsduo staat bekend als spil in de internationale illegale handel in oudheden in de jaren 70, 80 en 90.

Het valt Tsirogiannis op dat de Merrin Gallery ook voorkomt in de herkomstgeschiedenis van het nu in beslag genomen hoofd van Apollo. „Na Palladion Antike Kunst.”

Zowel Galerie Chenel als de Merrin Gallery heeft niet gereageerd op een verzoek om commentaar. De Egyptische overheid heeft volgens Tsirogiannis verheugd gereageerd op zijn ontdekking: ze gaan werken aan teruggave van de vaas.

Reputatie is alom bekend

De inbeslagname van de twee oudheden maakt duidelijk dat er tijdens de keuring op de Tefaf, uitgevoerd door (buitenlandse) geleerden, weinig of geen aandacht is voor onderzoek naar provenances van archeologische voorwerpen. Iedereen in de wereld van klassieke oudheden weet van Becchina en Palladion Antike Kunst. Nanne Dekking, voorzitter van de Board of Trustees van de Tefaf, sprak eerder deze maand in NRC nog zijn vertrouwen uit in de keuringscommissies en de handelaren op de Tefaf. Desgevraagd laat hij nu weten dat de zaak in onderzoek is en dat de Tefaf nog geen mededelingen doet.

Lees over de Maastrichtse kunstbeurs: Twijfels bij Tefaf: zijn oudheden op kunstbeurs legaal?