‘We gaan zorgen dat de culturele sector deze tijd door gaat komen’

Een paar ministers werken met verkoudheidsklachten al thuis. Minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur, D66) is daar niet één van. Zij ontving maandag op haar ministerie vertegenwoordigers uit de culturele sector, ’s middags om één uur instellingen en makers (theaterproducenten, de kunstenbond, schouwburgen, poppodia, de musea), een paar uur later vertegenwoordigers van cultuurfondsen. Ze zaten steeds met niet meer dan acht mensen tegelijk in haar kamer, op ruime afstand van elkaar. Zoals wij nu ook op een paar meter van elkaar zitten, minister, woordvoerder en verslaggever.

Vorige week debatteerde u nog over fair pay voor mensen die werken in de culturele wereld, nu gaat het over géén pay.

Minister Van Engelshoven: „Daar wil ik graag wat over zeggen. Mij viel op dat in een sector waar financieel toch al niet veel vlees op het bot zit, er meteen en zonder wanklank werd gereageerd op de maatregelen van afgelopen donderdag. Voorstellingen werden direct afgelast, bezoekers afgebeld en afgemaild. Allemaal vanuit het belang van de volksgezondheid. Maar al dat annuleren is zwaar en ingrijpend, vooral als je bedenkt dat in deze sector zestig procent van de werkenden zzp’er is. Die nu dus wellicht zonder inkomen komen te zitten.”

Lees ook dit artikel over het kamerdebat over fair pay

Uw collega van Economische Zaken Eric Wiebes zei zondag dat zzp’ers ‘geen vastdienstverband willen’, en dat ‘deze mensen zelf bewust dat risico hebben genomen’.

„Ja, maar ik kies mijn eigen woorden. En ik zeg dat in de culturele sector de meeste mensen niet uit eigen keuze zzp’er zijn. En nu ook echt geen mogelijkheid hebben om inkomsten te verwerven.”

Wat kunt u doen?

„We gaan zorgen dat de culturele sector deze tijd door kan komen. En dan heb ik het zowel over gesubsidieerde als ongesubsidieerde instellingen, want je moet ook denken aan het vrije theater of aan poppodia. Wat voorop staat: subsidies blijven doorlopen, want dat is een soort basiszekerheid. Onder normale omstandigheden wordt de prestatieverplichting, dus het aantal afgesproken uitvoeringen, met de subsidie verrekend. Maar dat gaan we nu niet doen. Mensen kunnen er niks aan doen dat hun voorstellingen niet doorgaan.

„Verder komt er een aantal generieke maatregelen voor ondernemers met tijdelijke liquiditeitsproblemen, zoals bijstandsverlening en later belasting betalen zonder dat je een boete krijgt. Dat gaat enig soelaas bieden. Maar vaak is er maatwerk nodig, de culturele sector werkt anders dan het midden- en kleinbedrijf. De komende dagen gaan we daar met een speciaal ingestelde taskforce over puzzelen: waar zitten precies de knelpunten, hoever kom je met die algemene maatregelen, waar moet je echt iets aparts doen. De inschatting is: het gaat om een verlies van zestig tot honderd miljoen euro per week. Veel zzp’ers vullen hun inkomsten aan met cultuureducatie op scholen, bijvoorbeeld musici die muziekles geven. Ook dat valt nu weg.”

Veel schouwburgen en theaters worden gesubsidieerd door gemeenten.

„Daar ga ik mee in overleg. Ik kan ze nergens toe verplichten, dat is waar. Maar als in een gemeente een schouwburg omvalt, dan is daar straks geen podium meer om te bespelen. Dat willen zij ook niet. We hebben elkaar nu echt nodig.”

En geen kaartjes terugvragen?

„Wacht er in elk geval even mee, het geld voor dat kaartje had je toch al uitgegeven. Of neem een voucher, zodat de instellingen weten dat je later terugkomt. Een crisis als deze komen we als samenleving alleen te boven als we ook een beetje solidair zijn en naar elkaar omzien. Als we nu allemaal tegelijk onze kaartjes terug gaan vragen, vraag je op dit moment van zo’n sector net iets te veel.

„Wat ik zelf trouwens merkte dit weekend: dat de culturele instellingen dicht zijn, voelt meteen als een gemis. Ik denk dat veel mensen dat gaan ervaren de komende tijd: dit is dus wat er gebeurt als je geen functionerende culturele instellingen meer hebt. Dat je niet meer de mogelijkheid hebt om naar het theater te gaan. Om naar de film te gaan. Een concert. Live muziek.”

Een soort blessing in disguise, bedoelt u?

„Ik merk nu in discussies met collega’s: iedereen snapt dat we wat moeten doen. Dus dat gaat ook echt gebeuren. En mensen gaan de noodzaak van cultuur voelen, dat weet ik zeker. Ik denk dat niemand van ons zich een situatie kan herinneren waarin alle culturele instellingen op slot zaten. Ik zou ook tegen iedereen willen zeggen: ‘Het is nog Boekenweek. Koop een boek en lees.’ Want als er nou iets is wat je kunt doen als je sociaal afstand moet houden, is dat het: een boek lezen.”

Mij viel op dat je de culturele sector niet meteen hoorde de afgelopen dagen. De horeca wel, die vroegen om vijf miljard euro. En KLM ging koste wat kost geholpen worden.

„KLM is natuurlijk een iconisch bedrijf. En de horeca is van iedereen, omdat iedereen uit eten gaat en in het café komt. Maar we zijn nu welgeteld vijf dagen verder, de komende weken gaan we allemaal merken: oh ja, ik kan er niet naar toe. En dan hoop ik dat we ons realiseren hoe ingrijpend dat is voor juist deze sector, waar nu nauwelijks nog de mogelijkheid is om geld te verdienen. Het is belangrijk dat we dat zien – en weten op te vangen.”