Boekenweek: echte rebellen werden tot extremist gemaakt

Met het thema ‘Rebellen en dwarsdenkers’ drukte de Boekenweek echte rebellen verder naar de marges. In de lijst boekentips staan titels als Johan Cruijff, een biografie over een populaire voetballer; Mindfuck Next Level, een boek van een illusionist; en De edele kunst van not giving a f*ck, dat je leert om níét om dingen te geven. Dus, rebellen, houd je vooral niet bezig met de ander, heb wat plezier, hou je geest voor de gek met de trucjes van een goochelaar, ga door met je dagelijkse sleur.

En dan schrijft Ellen Deckwitz het boekenweekgedicht. In een interview met Trouw zei ze: „Natuurlijk zijn er dingen die verdrietig stemmen, het klimaat dat naar de Filistijnen gaat, de Belastingdienst, de idioten in de Tweede Kamer, maar er is een soort vredigheid over me gekomen.” Vredigheid? De rebel die zich vredig neerlegt bij de status quo? Met deze keuzes dreef de Boekenweek de echte rebel juist verder weg uit het midden. Die krijgt steeds vaker het stempel ‘radicaal’, ‘extremist’ of zelfs ‘terrorist’. Er zijn volop rebelse schrijvers buiten de mainstream, maar die schrijven voor kleine uitgeverijtjes in de marge.

In 2011 werd dichteres en activiste Joke Kaviaar opgepakt. Haar computers en harde schijven werden ingenomen, haar huis minutieus doorzocht door een team rechercheurs. Ze werd vastgezet voor ‘opruiende teksten’ en omschreven als terrorist. Wat schreef ze? Kritische teksten over het migratiebeleid. Dat echte rebellen groots uitgelicht zouden kunnen worden, is een contradictie. In het geval van dwarsdenkende en rebellerende schrijvers is er te weinig (geld) te halen bij de mainstream lezer. De Boekenweek zoekt liever ‘rebellen’ in hun eigen kring en maakt van dwarsdenkende schrijvers daarbuiten onbedoeld ‘extremisten’. Een gematigde rebel kun je verkopen aan de massa, een extremist niet.

Jasper Serraris is schrijver, activist en mede-oprichter van de uitgeverij Proces-Verbaal