Zo ga je voor je dertigste met pensioen

‘Het was echt shocking – ik bleek makkelijk van de helft van m’n salaris te kunnen leven”, vertelt Lonneke Lodder (45) over FIRE, de levensfilosofie waar ze sinds een paar jaar over blogt.

FIRE staat voor ‘financial independence and retire early’, en is een via onlinegemeenschappen uit de Verenigde Staten overgewaaid idee. Doel is in korte tijd zoveel mogelijk geld te verdienen en dat laten renderen. Ofwel: beleggen in stabiele indexfondsen om, als het even kan, op je dertigste of veertigste met pensioen te gaan en te teren op het gegroeide vermogen. Maar in tegenstelling tot de traditionele belegger vindt de FIRE-adept een minimalistische levensstijl gericht op ‘consuminderen’ ook belangrijk.

Die FIRE-gemeenschap is klein en hoogopgeleid. Sinds anderhalf jaar is er een Nederlandse groep op de zakelijke chatdienst Slack, die inmiddels meer dan zeshonderd leden heeft. Op internetforum Reddit vervijfvoudigde het aantal leden van de ‘DutchFIRE’-groep, sinds de oprichting ervan twee jaar geleden, naar meer dan negenduizend. Afgelopen najaar werd het eerste landelijke congres over FIRE georganiseerd in Utrecht. Dat was snel uitverkocht, er kwamen ruim honderd mensen op af.

Mustache

Wie beter wil begrijpen waar FIRE om draait, moet terug naar het ontstaan ervan in 2011. In dat jaar begint ‘Mr. Money Mustache’ een blog over zijn nieuwe levensstijl. Mustache, zoals hij online vaak wordt aangeduid, is het pseudoniem van de Canadese blogger Pete Adeney, die in 2005 op dertigjarige leeftijd stopte met zijn baan in de technologiesector en besloot het roer om te gooien. Zijn blog groeide uit tot hét blog voor de beginnende FIRE-aanhanger, compleet met forum, nieuwsbrief en uitleg voor beginners.

De levensfilosofie van Adeney houdt in: drastisch minder uitgeven en alles wat je overhoudt – liefst 40 tot 60 procent van je inkomen – investeren in indexfondsen. De gouden vuistregel: tegen de tijd dat je 25 jaarinkomens (en dan natuurlijk wel in veel minder dan 25 jaar) hebt geïnvesteerd in beleggingen, kun je voor de rest van je leven rondkomen van het rendement – mits je niet ineens veel meer geld gaat uitgeven.

Dat moment bereikte Adeney naar eigen zeggen al in 2005. Sindsdien leeft hij sober, van ongeveer 20.000 euro per jaar. Inmiddels geeft hij ook – betaalde – lezingen over zijn financiële filosofie, en organiseert hij bijeenkomsten voor volgers. Naar eigen zeggen heeft hij deze inkomsten niet nodig om rond te komen. De kern van FIRE: de vrijheid hebben om te kunnen stoppen met je baan als je er niet blij van wordt.

Lees ook dit verhaal over twijfelende dertigers: Als je niet kiest voor carrière, kind en koophuis

Rond 2015 stuitte Lodder op het blog van Mr. Money Mustache. In die tijd kwam ze tot de conclusie dat ze weinig voldoening haalde uit haar werk bij de gemeente Amsterdam. Ze besloot na een sabbatical: dit moet anders. „Ik was veel liever buiten dan op kantoor”, vertelt ze. Dus nam ze, geïnspireerd door Mr. Money Mustache, twee jaar de tijd om drastisch te bezuinigen.

Op die manier kon ze ongeveer anderhalf jaarsalaris bij elkaar sparen, waarmee ze versneld haar hypotheek afloste en een verhuizing naar Spanje betaalde. Wat overbleef, belegde ze. En ze leerde Spaans. „In 2018 ben ik naar het platteland van Asturië verhuisd”, vertelt zij telefonisch vanuit Spanje.

Drastische aanpassingen

Intussen is Lodder meer fan van HOT (Happy, Opportunity-rich, Time-rich) geworden. Deze Nederlandse substroming van FIRE draait er vooral om dat je minder werkt, je levensstijl drastisch aanpast, maar niet álles in het werk stelt om zo snel mogelijk met pensioen te gaan. Lodder: „Eigenlijk is het gek om het genieten tot later uit te stellen en in de beste, gezondste jaren van je leven te buffelen om maar zoveel mogelijk te sparen en te beleggen voor later.”

Lees ook dit verhaal over indexbeleggen: Niet elk indexfonds is nog een lieverdje

Door haar minimalistische levensstijl kan ze van twee dagen per week als freelance tekstschrijver leven. Wel herinvesteert zij al het dividend uit haar beleggingen weer in indexfondsen. Bij beursdalingen zoals die van afgelopen week legt zij juist wat extra in.

Na haar bezuinigingsbesluit zegde Lodder al haar abonnementen op, wisselde van energieleverancier, nam voortaan de fiets in plaats van de tram en stopte met de sportschool. In plaats van uit eten te gaan sprak ze thuis of in het park af met vrienden. Afwasmachine, wasdroger, televisie en magnetron gingen de deur uit. Deze aanpassingen leverden niet alleen een hoop geld op, maar stelden haar ook in staat andere keuzes te maken – zoals die verhuizing naar Spanje. En dát is voor haar de grote meerwaarde van de filosofie.

Niet voor iedereen

Ook Tom de Munck (28), communicatieadviseur bij de Digital Society School van de Hogeschool van Amsterdam en blogger is fan van HOT. „Bij HOT gaat het om de vrijheid om later eventueel wat minder te werken. Ik werk drie dagen per week in loondienst, maar met flink minder consumeren en slim beleggen kan het nog steeds hard gaan.”

Volgens Lodder en De Munck is onzekerheid over de toekomst onder de dertigers en veertigers van nu een belangrijke reden voor de populariteit van FIRE. De opschuivende pensioenleeftijd, tijdelijke contracten op een flexibele arbeidsmarkt, een toegenomen werkdruk en zorgen over het klimaat veroorzaken het gevoel de regie kwijt te raken. FIRE geeft een deel van die controle terug, door de nadruk te leggen op minder consumeren en méér vrijheid.

Daar sluit Mr. FOB zich bij aan. Hij is een actieve FIRE-blogger, zegde een jaar geleden zijn baan op en leeft nu volledig van zijn beleggingen. Hij wil niet dat zijn echte naam verbonden wordt aan zijn blog over financiële onafhankelijkheid, dus wil hij uitsluitend onder pseudoniem praten. Zijn echte naam is bij de redactie bekend.

Vanwege een goed betaalde baan bij een groot techbedrijf kon Mr. FOB veel geld opzij zetten in indexfondsen. „Om mij heen zag ik mensen met veel geld dat fluitend uitgeven”, zegt hij. „Zij bouwden in de loop der tijd een steeds duurdere levensstijl op en hielden aan het eind van de maand nauwelijks geld over.”

‘Levensstijlinflatie’, noemt hij het. Met elke salarisverhoging stijgen ook de uitgaven. Volgens hem zouden veel mensen die boven modaal verdienen prima eerder met pensioen kunnen, míts ze hun best doen te minderen.

Dat geldt natuurlijk niet voor de mensen die elke maand de eindjes aan elkaar moeten knopen. Niet voor niets is FIRE met name populair onder goedverdienende hoogopgeleiden. Maar uiteindelijk gaat het er vooral om dat er meer geld binnenkomt dan eruit gaat, zegt Tom de Munck. „Dus het is ook een misvatting dat je enorm véél moet verdienen en minstens een miljoen bij elkaar moet sparen om te kunnen beleggen.”

Lees ook: Zes vragen over duurzaam beleggen

Volgens Lodder is er veel mogelijk: „Je kunt in een ‘tiny house’ gaan wonen, fulltime huizenoppasser worden of je hypotheek versneld aflossen.”

Het advies van De Munck is nog iets simpeler: „Kijk eens naar je bankafschriften. Op welke kosten kun je besparen en welke uitgaven vind je het wél waard? Een mobiel abonnement van 60 euro per maand is al gauw een halve dag werk.”

Wat is rijk?

Geld maakt misschien niet gelukkig, grip op geld wel. De Munck ziet het bijhouden van zijn spreadsheets daarom als een spelletje. Aanvankelijk maakte hij ook grafiekjes waarmee hij kon zien wanneer hij met pensioen kon, maar van die controle werd hij toch wat nerveus. „Als ik op vakantie ging, dacht ik meteen: shit, dat kost veel te veel geld, zo haal ik mijn doelen nooit.”

Mr. FOB, die al een tijdje meegaat, ziet dat wel vaker gebeuren. „Er zijn soms jonge gasten die net beginnen en meteen heel fanatiek zijn, die meteen niets meer uitgeven en vrekkig worden. Zij houden dat vaak maar een of twee jaar vol en vinden daarna een balans of stoppen helemaal.”

Het is een bekende valkuil van FIRE: doorslaan in het naleven van doelen. De Munck heeft daarom sinds een jaar of twee de grafiekjes uit zijn spreadsheet gehaald en minder ambitieuze doelen voor zichzelf geformuleerd: over vijf jaar hypotheekvrij zijn en gelijktijdig met zijn acht jaar oudere vriend met pensioen gaan. Hij zet nu nog maar 30 procent van zijn inkomen opzij, terwijl dat eerder de helft was. En hij dwingt zichzelf nu om elke maand 10 procent van zijn inkomen aan leuke dingen uit te geven.

Die balans zegt Mr. FOB inmiddels ook gevonden te hebben. „We gaan minder uit eten en op vakantie, maar als ik dat wél een keer doe, is dat des te leuker. Ik heb meer tijd voor mijn vrienden, ga vaker op bezoek bij mijn tante van 93 en steek veel tijd in mijn moestuin.” Het belangrijkste is voor hem dat hij nu zélf bepaalt waar hij zijn tijd aan besteedt.

Tom de Munck heeft niet meer de ambitie om, zoals Mr. FOB, helemaal te stoppen met werken of heel rijk te worden. „Wat is rijk?”, vraagt hij met een glimlach. „Voor mij gaat het erom genoeg geld te hebben om zelf te kunnen bepalen hoe ik mijn tijd besteed, en bewust voor de leuke dingen in het leven te kiezen.”