‘Wij volgen de autoriteiten, net als in de tijd van de Profeet’

Ze waren er donderdagmiddag snel uit in de Leidse Imam Malikmoskee. Bestuurders en imams van 33 moskeeën in de Randstad waren daar bijeen om zich te buigen over de gevolgen van de uitbraak van het coronavirus. Het was pal na de persconferentie waarin premier Mark Rutte (VVD) en minister Bruno Bruins (Medische Zorg, VVD) nieuwe, verdergaande maatregelen afkondigden. De islamitische voorgangers en bestuurders maakten in de Leidse moskee korte metten met een van de belangrijkste verplichtingen voor moslims: het vrijdaggebed.

Schriftgeleerden in Marokko

„Het annuleren van het vrijdaggebed is een ingrijpend besluit”, vertelt Abdel Bouzzit, woordvoerder van het Samenwerkingsverband Islamitische Organisaties Regio Haaglanden, die er in Leiden bij was. „We hebben veel gepraat, gebeld en er schriftgeleerden over geraadpleegd tot in Marokko toe. Maar we waren het snel eens. Het menselijk leven, de menselijke gezondheid is een van de belangrijke pijlers van de islam.” Het belang daarvan gaat boven de verplichting tot het vrijdaggebed, aldus Bouzzit. „Veel mensen in onze kring, hoewel ze natuurlijk teleurgesteld zijn, begrijpen dat.”

Bouzzit voegt daar nog iets aan toe: „Wie zijn wij om het RIVM tegen te spreken dat bijeenkomsten van meer dan honderd mensen niet verantwoord zijn? Bij ons in Leiden komen meer dan duizend gelovigen voor het vrijdaggebed. Stel je voor dat we dat hadden laten doorgaan en het virus zou zich via onze gemeenschap verder verspreiden? Dat wil je toch niet op je geweten hebben? Je hebt niet alleen een verantwoordelijkheid voor jezelf, maar ook voor je medemens en je omgeving.”

Schouder aan schouder bidden

Een groot deel van de moskeeën in Nederland houdt deze vrijdag de deuren gesloten, net als de komende vrijdagen. Alleen kleinere moskeeën, met gemiddeld minder dan honderd bezoekers, zijn open. Ook de weekendscholen in de moskeeën, die vaak ook door honderden gelovigen en hun kinderen worden bezocht, blijven dicht.

Waar kleinschaliger gebedsbijeenkomsten wel doorgaan, blijft de praktijk van geknield schouder aan schouder bidden wel gehandhaafd. Voor zover bekend zijn er ook geen maatregelen getroffen zoals in Singapore, waar de minister van Islamitische Zaken moslims adviseerde om uit hygiënische overwegingen hun eigen gebedskleedje mee te nemen. Wel worden de ruimtes tussen de rijen biddende gelovigen in Nederland goed in acht genomen.

In Brabant was begin deze week al besloten om de moskeeën dicht te houden. Dat vertelt Moussa Aynaou uit Oosterhout, secretaris en woordvoerder van de Samenwerkende Moskeeën Brabant en Zeeland. „De provincie Noord-Brabant nam begin deze week al vrij strenge maatregelen tegen verspreiding van het virus, dus wij natuurlijk ook. Wij volgen de autoriteiten, eigenlijk net zoals in de tijd van Profeet. Toen moest je er als moslim ook al voor zorgen dat je niet bijdroeg aan de verspreiding van besmettelijke ziekten. Je mocht bijvoorbeeld niet reizen als je in een gebied woonde waar de pest heerste.” Abdel Bouzzit uit Leiden zegt: „De regels van het RIVM, zo bedenk ik nu pas, staan bij ons eigenlijk al meer dan 1.400 jaar in de overleveringen van de Profeet.”

Radicale geestelijken

Net als in de orthodoxe delen van andere godsdiensten circuleren er onder sommige islamitische voorgangers nu opmerkelijke interpretaties over de oorzaak van het coronavirus. Zo zei de Tunesische radicale geestelijke Bechir Ben Hassen, wonend en werkend in Frankrijk, dat het virus „een straf van Allah is voor de Chinezen en hun onderdrukking van de Oeigoeren”. Hij doelde op de pakweg elf miljoen voornamelijk islamitische Oeigoeren in het westen van China die daar hard onderdrukt worden. Ben Hassen, die in 2017 in meerdere moskeeën in de Utrechtse regio wilde preken, maar daar onder druk van afzag, zei verder: „Het virus is een soldaat in Allahs leger. Het verdelgt momenteel mensen alsof ze insecten zijn.”

Eerder deze week zeiden orthodox-protestantse voorgangers op de Veluwe dat het virus een straf van God was voor het zondige gedrag van de mens. De jaarlijkse biddag werd omgedoopt tot boetedoeningsdag. Het in die kringen veel gelezen Reformatorisch Dagblad, stelde in een hoofdredactioneel commentaar: „God zendt ziekte zoals ooit de plagen in Egypte, om de mens tot inkeer te brengen”. De krant noemt het nieuwe coronavirus „een middel in Gods hand”.

‘God heeft voor alles een plan’

Zowel Aynaou als Bouzzit moet weinig hebben van dit soort orthodoxe interpretaties, of ze nu van islamitische of protestantse snit zijn. Aynaou, van de Brabantse en Zeeuwse moskeeën, zegt: „Wij als mensen kunnen helemaal niet weten wat de bedoeling van God is. Dat geldt ook voor de verspreiding van dit virus.” Bouzzit uit Leiden sluit zich daarbij aan: „God heeft ons geschapen en de wereld geschapen. Hij is de motor achter het leven, en heeft voor alles een plan, dat geloven wij. Maar wij weten niet hoe God dat plan invult. Ook nu niet.”