Rotterdam laat verband drill rap en steekpartijen onderzoeken

De Erasmus Universiteit start in opdracht van de gemeente Rotterdam een onderzoek naar het messengeweld in de stad. Criminologen Robby Roks en Jeroen van den Broek voeren het onderzoek uit. „Overal worden verbanden gelegd tussen sociale media, drillrap en steekincidenten, maar niemand kijkt systematisch naar hoe dat verband er eigenlijk uit ziet en of dat wel zo causaal is als sommigen veronderstellen”, zeggen de onderzoekers.

De afgelopen maanden volgden in de Rotterdamse regio steekpartijen tussen jongeren elkaar in korte tijd op, waarbij sommige jongeren ernstig gewond raakten. De analyses volgden snel en de pijlen wezen in de richting van zogeheten drillrap (zwartgallig, gewelddadig rapgenre populair bij sommige jongeren, red.) en de rol van sociale media in de escalaties. Grofweg waren er twee interpretaties: de rap is een uiting van het harde, gevaarlijke leven op straat óf drillrap is de oorzaak van het geweld.

Maar hoe lopen die verbanden eigenlijk in de praktijk? De waarheid zal ergens in het midden liggen, en het is belangrijk voor de beleidspraktijk om dat te weten, betoogt Van den Broek. „Wij willen het geweld, de muziek en de rol van sociale media goed duiden, met een genuanceerd verhaal. Er is nog maar weinig bekend: we weten feitelijk gezien niet eens of het meer voorkomt dan eerder, omdat er vooralsnog geen cijfers over te vinden zijn. Dat hopen we met ons onderzoek ook te achterhalen.”

Luisteren: Leidt drill rap tot geweld?

De gemeente – die opdracht gaf tot het onderzoek – zegt bij monde van stadsmarinier excessief geweld Nienke Riemersma de noodzaak te onderstrepen. „Dit onderzoek is belangrijk om tot passende interventies te komen voor de problematiek waarmee wij mee worden geconfronteerd.”

In Engeland en de Verenigde Staten – waar drillrap vandaan komt en waar al eerder veel steekincidenten plaatsvonden – is, zij het summier, al het een en ander geschreven. „Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat die muziek voornamelijk een uiting is van het leven op straat”, zegt Van den Broek. De criminologen willen dat staven aan de polder-drillrap. Geldt dat hier ook? Of is er vooral sprake van een overgewaaid rapgenre waar jongeren zich naar gingen gedragen zonder dat het een afspiegeling is van het leven, maar waardoor het wel een self-fullfilling prophecy wordt en jongeren zich echt onveilig voelen. „Er lopen nu zelfs jongeren bij winkelcentrum Paddepoel in Groningen met messen rond, het lijkt me sterk dat dat de couleur locale is, historisch gezien”, zegt Roks.

Ook gaan de onderzoekers het online-gedrag van de jongeren in verband met het messengeweld analyseren, de drillrap-clips bekijken en vervolgens praten met jongeren zelf om te horen hoe zij dergelijke teksten interpreteren. „Wij zien dat op bepaalde oproepen tot geweld ook geweld volgt, maar op andere serieus lijkende oproepen volgt niets. Hoe kan dat? Zijn er trends te ontwaren in de manier waarop jongeren sommige clips wel als serieus interpreteren en overgaan tot geweld en anderen niet?”

De onderzoekers zijn sinds januari in de luwte bezig en hopen in september te komen met hun resultaten én aanbevelingen hoe de gemeente hiermee het beste om kan gaan. „Door meer te weten te komen over de visie van jongeren op de muziek en beter de verbanden te zien tussen de verschillende factoren hopen we gerichtere maatregelen te kunnen bedenken. Denk bijvoorbeeld aan een lespakket over rap en sociale media waarin de jongeren mediawijsheid wordt bijgebracht en wijsheid over rapmuziek: dat niet alles serieus moet worden genomen, bijvoorbeeld.”

Jeroen van den Broek won in 2014 de Rotterdamse scriptieprijs voor zijn onderzoek naar het gebruik van social media door jongeren binnen de straatcultuur en promoveert op hetzelfde onderwerp. Daarnaast werkt hij als online coördinator bij Stichting Jongerenwerk Op Zuid. Robby Roks is universitair docent en promoveerde op een onderzoek naar de Haagse Crips, een groep jongeren die een vanuit Amerika overgewaaide gangcultuur overnam in Den Haag.