In ‘Revisor’ van Pite en Young is alles continu in beweging

Drie jaar geleden bliezen de Canadese choreografe Crystal Pite en regisseur/acteur Jonathon Young het Amsterdamse publiek van de stoelen met de imposante en bekroonde voorstelling Betroffenheit, een hartverscheurende, met alcohol en drugs overgoten reis door de diepste krochten van de rouwende ziel. Het was het verhaal van Young, die zijn kind verloor bij een brand.

Lees ook: ‘Ik heb geen angststoornis, maar begrijpen doe ik het wel’

De nieuwe voorstelling Revisor, naar het toneelstuk van Nikolaj Gogol uit 1836, is in stijl vergelijkbaar, inhoudelijk echter vrijwel tegenovergesteld. In een striemende politieke satire over corruptie en hebzucht ontrolt zich de geschiedenis van een berooide profiteur die door de provinciale ambtenarij van het tsaristische Rusland voor inspecteur van de regering wordt aangezien. Een hilarische opeenvolging van doofpot- en smeergeldoperaties volgt, waarbij iedereen vuile handen maakt.

Een haarscherpe illustratie

Young bewerkte Gogols tekst trefzeker voor acht stemacteurs, Pite creëerde een gedanste interpretatie volgens haar beproefde ‘body sync’-methode, een soort fysieke playback, superieur uitgevoerd door acht dansers. In handen van Pite wordt dat gelukkig geen platte gimmick, al dreigt verzadiging door de lengte van het stuk (anderhalf uur). Maar eerder dan een imitatie is Pites choreografie een haarscherpe illustratie van de lading van de woorden: complex of in grote lijnen, lichtvoetig of diep in de grond, met voor elk personage een typerende dynamiek. Afwisselend tekenen de dansers perfecte, vloeiende bogen in de ruimte of storten ineen als een kaartenhuis. Handen, hoofden, schouders, armen, benen: alles is continu in beweging en veroorzaakt in een voortstuwende conversatie telkens een tegenreactie.

De hoekdelen van Revisor lijken een traditioneel kostuumdrama. In het middendeel wordt het begin ‘uitgekleed’ en herhaald zonder toneeltekst. Zo zonder specifieke context en met alleen kale bewegingsinstructies leggen Young en Pite de onderliggende logica en verbindingen bloot. Niet alleen van hun enscenering, maar vooral van politieke machinaties en menselijke zwakheden, die van alle tijden zijn. Gogols spiegel blijft actueel.