Tbs’er Dennie M. werd steeds gefrustreerder en toen was hij weg

Contrabande is niet te stoppen. Drugs, telefoons, porno – tbs’ers smokkelen van alles de klinieken in. Maar een vuurwapen, op een extra beveiligde afdeling, terwijl de tbs’er in afzondering zit? „Ja, dat is wel raadselachtig”, zegt advocaat Jan-Jesse Lieftink.

Afgelopen zondag bedreigde Dennie M. samen met een 52-jarige medepatiënt een medewerker van kliniek de Kijvelanden met een vuurwapen en een mes. Ze wisten te ontvluchten en reden in een taxi over de A15 tot bij Ochten. Daar bracht de politie hen tot stilstand, waarna het tweetal over een bedrijventerrein rende en M. door politiekogels om het leven kwam.

Vorige week was Lieftink nog op bezoek bij zijn cliënt Dennie M. Hij was aanwezig bij het gesprek dat M. had met zijn behandelaar. Lieftink zag dat de behandelaar echt zijn best wilde doen en zocht naar manieren om M. te motiveren, met hem in gesprek te blijven. En met zijn 37 jaar was Dennie relatief jong – en nog lang niet uitbehandeld.

Afgewogen groepsmomenten

Ook Dennie wilde vooruit. Hij wilde af van het zware regime op de EVBG-afdeling waar hij verbleef, bedoeld voor de ‘extreem vlucht- en beheersgevaarlijken’. Een afdeling met vier begeleiders op zeven patiënten, afgewogen groepsmomenten, kamers met extra beveiligde deuren en altijd minstens één paar ogen in je rug. Hier staat beveiliging voorop, niet behandeling.

Lieftink merkte tijdens het gesprek daarover frustratie bij M., die het maar niet lukte terug te keren naar een opener regime.

En eerlijk, dat had M. ook heus aan zichzelf te wijten. Hij kwam in de tbs terecht wegens de ontvoering van een vijftienjarige jongen in 2010. Hij werd gediagnosticeerd met ADHD en een antisociale persoonlijkheidsstoornis en belandde in de Van Mesdagkliniek in Groningen. Vanuit die kliniek plaatste hij met een gesmokkelde telefoon meer dan veertig video’s op een YouTube-kanaal. Hij werd in afzondering geplaatst. En daarna overgeplaatst, naar De Rooyse Wissel in Oostrum.

Lees ook het interview met Jan-Jesse Lieftink en zijn collega Abdel Ytsma, tbs-advocaten

Ook daar zocht hij de grenzen op. Vorig jaar verschenen videobeelden online van patiënten en behandelaars. M. toonde een mes, wiet, een beveiligingslek, en blééf in afzondering. Deze zomer werd hij opnieuw overgeplaatst, naar de extra beveiligde afdeling in de Kijvelanden. Bij zo’n overplaatsing is het gebruikelijk dat je eerst in kamerafzondering wordt geplaatst, om langzaam te wennen aan de groep.

“Maar dat frustreerde hem”, zegt Lieftink. Als kliniek sta je dan al 1-0 achter. „Je krijgt geen blanco start.”

Zijn frustratie uitte M. verbaal en werd duidelijk uit de vele beklagzaken die hij voerde tegen de kliniek.

Lieftink begrijpt ook wel de afweging van de behandelaars. Je kunt niet iedereen zomaar in een groep zetten. Wat was er gebeurd als je M. de ruimte had gegeven? Je weet het niet. M. hield zich lang niet altijd aan de gemaakte afspraken.

Maar de starheid van het systeem, zag Lieftink, hielp M. niet. „Afspraken nakomen kón hij soms niet, vanwege zijn stoornis.” Met als gevolg dat de sancties zwaarder werden, en zijn verzet feller, etc. etc.

Wat te doen met patiënten in verzet: het is een duivels dilemma, ook voor de kliniek. „Een catch 22.”

Hoe hij het vuurwapen naar binnen had weten te smokkelen is nog onderwerp van onderzoek.