Presentator van het boerenjournaal die de ‘lavendolutie’ van Forum wil versterken

‘De milieuproblemen zijn gecreëerd zodat de boeren massaal onteigend kunnen worden”, legt Tom Zwitser op kalme toon uit aan de kijkers. Zwitser, een 40-jarige man met golvend blond haar en een net pak, staat in zijn studio achter een glimmende houten tafel. Het is eind december, de boeren zijn al twee keer op tractoren naar Den Haag gereden, en Zwitser roept ze nu op in plaats daarvan thuis langs te gaan bij de „elite” die het stikstofbeleid heeft bedacht. „Deze mensen maken niet alleen jullie bedrijven kapot, maar ook jullie gezinnen en jullie huwelijken. […] Zoek de adressen op waar deze mensen wonen. En verras ze. Niet met een bloemetje. Maar met de hoon en minachting die ze verdienen.”

De conservatieve filosoof Zwitser, uitgever van De Blauwe Tijger, begon in december met YouTube-kanaal Blue Tiger Media. Zijn ‘boerenjournaal’ wordt op Facebook aangeprezen door de radicale boeren van de Farmers Defence Force en soms tienduizenden keren aangeklikt. Een vaste gast in de programma’s is Arjen Schuiling, de boerenleider die in oktober nog bijrijder was in de tractor die hekken omver reed rond het Groningse provinciehuis.

Met Blue Tiger Media wil Zwitser „niet door de instituties marcheren, zoals links na 1968 deed, maar […] die gewoon zelf [beginnen]”, zo schreef hij op 16 januari in een brief aan mogelijke donateurs. Met die tekst varieert hij op zijn geestverwant Thierry Baudet, die al een tijdje expliciet aan een mars door de instituties bezig is. Dat geduld heeft Zwitser niet. Om tegenwicht te bieden aan de „links-liberale media” wil hij met Blue Tiger Media de „lavendolutie” van Forum voor Democratie (FVD) „uitbouwen en versterken”, zo schreef hij in een pamflet.

Geboycot in boekwinkels

Zwitser bestiert sinds 2013 uitgeverij De Blauwe Tijger, waarmee hij boeken uitgeeft van onder anderen oud-GeenStijl-redacteur Jan Roos, hoogleraar en FVD-senator Paul Cliteur en FVD-fractiemedewerker in Brussel Sid Lukkassen. Hij publiceerde ook omstreden werken als Waarover men niet spreekt van de Vlaamse islamcriticus Wim van Rooy en De ontscheping van Jean Raspail, een oorspronkelijk in 1973 verschenen boek over een invasie van agressieve immigranten. „Tom Zwitser geeft ruimte aan auteurs die buiten de gevestigde canon liggen”, zegt de orthodox-katholieke vertaler Robert Lemm, al sinds 2002 een goede bekende van Zwitser. „Hij zoekt vooral naar boeken die andere uitgevers niet willen omdat ze te politiek incorrect zijn. De ontscheping was eerder al in België vertaald en werd in alle boekwinkels geboycot.”

Sinds 2018 geeft Zwitser daarnaast een ‘glossy’ uit, Epoque, waarin de lezer naast lange artikelen ook beleggings- en lifestyletips vindt. Publicisten als Sietske Bergsma en Eva Vlaardingerbroek, bekend van hun strijd tegen ‘politieke correctheid’, schrijven er columns in. Maar lezers zijn „een beperkt publiek”, zo schrijft Zwitser in de brief van 16 januari. Daarom heeft hij in zijn Groningse boerderij, waar hij woont met zijn vrouw en kinderen, een studio laten bouwen om zelf talkshows en journaals te maken.

Qua thematiek en analyse staat Zwitser dicht bij Thierry Baudet, met wie hij zijn afkeer deelt van bijvoorbeeld de „mainstreammedia”, de Franse revolutie, liberalisme en de ‘zelfhaat’ van de elite. In 2016 initieerde Zwitser samen met Burgercomité EU het referendum over het EU-verdrag met Oekraïne, waarbij even later ook GeenStijl en de (toen nog) denktank Forum voor Democratie aanhaakten. Hij was vanaf het begin aanwezig in het ‘keldertje’ van FVD aan de Herengracht in Amsterdam en staat regelmatig met een boekenkraam op evenementen van de partij. Op een door Zwitser georganiseerd symposium in een kerk in Gouda vorig jaar riep Thierry Baudet naar hem dat Epoque bij „de nieuwe zuil” hoort die FVD aan het bouwen is, tekende de Volkskrant op.

Lees ook: Hoe Den Haag wéér, voor de zoveelste keer, door de knieën gaat voor de boer

Hij geeft ruimte aan auteurs die buiten de gevestigde canon liggen

Robert Lemm, vertaler

Toch staat de uitgever los van de partij, zegt Peter van Duivenvoorde, oprichter-directeur van het Renaissance Instituut, het wetenschappelijk bureau van FVD. „De Blauwe Tijger is iets rechtser en ook reactionairder dan Renaissance en Forum. Je ziet dat wij naast die conservatieve analyse ook een liberale insteek hebben. Een deel van hun analyse delen we zeker, maar bijvoorbeeld over homoseksualiteit denken wij wezenlijk anders. Het is ook goed dat er op rechts verschillende groepen zijn die op sommige punten wrijving hebben.”

Met zijn orthodoxe katholicisme vertegenwoordigt Zwitser inderdaad een subcategorie binnen de conservatieve beweging. Aanvankelijk zat Zwitser bij de protestantse groepering Vergadering van Gelovigen, maar ruim tien jaar geleden bekeerde hij zich tot het katholicisme. „Hij was geïnspireerd door kerkvader Thomas van Aquino”, zegt Robert Lemm. „Hij vond dat de protestantse kerk in verval was en begon zich te interesseren voor de katholieke kerk. Hij was daar tegelijk kritisch op, hij vond dat die sinds het Tweede Vaticaans Concilie in de jaren zestig te veel met de tijd is meegegaan.”

Lemm werkte in 2010 en 2011 samen met Zwitser en medebekeerling Erik van Goor bij het conservatief-katholieke tijdschrift Catholica. Daaraan kwam in 2011 een einde toen Zwitser en Van Goor twee van de drie Nederlanders bleken te zijn die het manifest van de Noorse massamoordenaar Anders Breivik per mail toegestuurd hadden gekregen. Twee maanden later stapten ze op bij Catholica. Volgens hoofdredacteur Erik Goris had hun vertrek niets te maken met Breiviks mail, maar was de hoofdredactie ontevreden met de felle, strijdlustige koers die onder hen was ingezet.

Zwitser wees de connectie met Breivik van de hand: hij had voor de aanslag nog nooit van hem gehoord en bovendien had hij „uiteraard meer […] met een gezonde moslim dan met een gevaarlijke liberaal/neocon zoals hij”, zo twitterde hij.

Dit kon niet verhinderen dat Breiviks mail de schijnwerpers richtte op de nogal radicale teksten die Zwitser in de jaren daarvoor had geschreven op zijn weblog. Daar had hij het over een „parasitaire elite” die via een „staatsgreep” terzijde geschoven zou kunnen worden. Deze elite zou er verantwoordelijk voor zijn dat „buitenlands volk bij miljoenen” werd binnengehaald. De democratie noemde hij een „spiegelpaleis” dat „kapot” moest worden gemaakt, omdat het „de gezonde volkswaarden” vervormt.

Tegen de Volkskrant zei Zwitser vorig jaar over zijn oude blogposts dat het aan de jeugd is soms uit de bocht te vliegen. „Als je twintig bent dan zit je gewoon vol passie, de hormonen gieren door je lijf, op alle vlakken ben je wat je nu zou noemen radicaal.” Toch kan hij nog steeds radicaal uit de hoek komen, zoals in het interview met de Vlaamse publicist Jef Elbers in 2017. Daarin zei Zwitser dat het mengen van rassen „vanuit biologisch punt eigenlijk een soort van zelfmoord van de menselijke natuur is”. Biologisch gezien zou op deze wijze een „weerloze mens” worden gecreëerd die niet kan overleven.

Pillen, porno en afhaalmaaltijden

In Permafrost, een vijfhonderd pagina’s dik boek dat in 2017 verscheen, ontvouwt Zwitser uitgebreid zijn ideeënwereld. Geïnspireerd door ondergangsfilosoof Oswald Spengler beschrijft hij de moderniteit als een periode waarin de cultuur is bevroren of ‘gepermafrost’. Sinds het einde van de Middeleeuwen en versneld sinds de Eerste Wereldoorlog heeft de middenklasse volgens Zwitser plaatsgemaakt voor de massa, die wordt geleid door een „oligarchische elite”. Deze massa is losgemaakt van haar wortels, heeft geleerd zichzelf te haten, en kalmeert zichzelf met pillen, porno en afhaalmaaltijden.

Zwitser prefereert, blijkt uit Permafrost, ‘autoritarisme’ boven onze democratie: het eerste is „noodzakelijk gekoppeld aan een persoonlijkheid, een sterk karakter dat alle partijen kan samenbinden en alle belangen in onderlinge balans in zichzelf belichaamt”. Onze democratie („de massamaatschappij”) daarentegen is in werkelijkheid totalitair: we hebben „de bewaker” geïnternaliseerd. Dit idee komt terug in Epoque: in een van zijn artikelen noemt Zwitser de democratie „egalitair, gelijkschakelend en daarin uiteindelijk totalitair”. In Permafrost prijst hij Poetin, Orbán en Berlusconi, in wie het volk „veel meer persoonlijkheid [herkent] dan in pakweg Guy Verhofstadt, Mark Rutte, Angela Merkel of Martin Schulz”. Rusland is voor hem een voorbeeld van een land dat grotendeels aan de westerse permafrost is ontkomen.

„Permafrost is heel erg anti-Amerikaans, tegen het liberalisme, tegen de geest van de Verlichting”, zegt publicist Joost Niemöller, oprichter van aspirant-omroep Ongehoord Nederland en auteur van De Blauwe Tijger. „Daarmee kom je wel in een politiek kamp terecht, het gaat de pro-Russische kant op.” Wat sommige ideeën betreft staat Zwitser ver van hem af, maar in de omgang is hij „beminnelijk, een aardig iemand”, zegt Niemöller. „Hij is niet zo iemand die gelijk van wal steekt over hoe hij denkt dat de wereld in elkaar zit. Maar écht bescheiden is-ie natuurlijk niet, want Permafrost laat een eigenzinnig, afgesloten wereldbeeld zien. Ik hou er wel van als mensen zo’n intellectueel avontuur aangaan. Dat gebeurt in Nederland niet zoveel.”

Niemöller was erbij toen Blue Tiger Media afgelopen december feestelijk werd geopend in Zwitsers boerderij. Aanwezig was ook de conservatieve hoogleraar rechtsfilosofie Andreas Kinneging (Universiteit Leiden). Die toonde zich in een toespraak enthousiast over Zwitsers poging via zijn eigen mediakanalen de „culturele strijd” te winnen van de „socialistische, etatistische en egalitaristische” mainstreammedia. „Naarmate de boodschap van de heersende media gekker en gekker wordt, denken meer mensen: ‘Dit kan zo niet langer, nu moet er iets gebeuren’”, aldus Kinneging.

In de sindsdien gemaakte afleveringen zijn mensen te gast met vergelijkbare ideeën. In de woorden van Joost Niemöller: „Mensen met een zeer afgerond wereldbeeld waarin alles klopt, waarin hun eigen gelijk totaal is.” Opmerkelijk was de uitzending met schrijver Rypke Zeilmaker, die vlak daarvoor was gearresteerd omdat hij een ambtenaar bedreigd zou hebben. In de uitzending mocht Zeilmaker zijn verhaal doen. „Rypke is een bijzonder aardig mens. Veel van wat hij zegt, is geestig of ludiek bedoeld, dat moet je wel begrijpen”, zegt de Groningse boer Ate Kuipers, lid van het ‘boerenpanel’ van Blue Tiger Media. Maar Niemöller noemt Zwitsers methode niet journalistiek. „Zwitser stelde toen geen kritische vragen”, zegt hij. „Die uitzending was een soort verering van Zeilmaker. Die zei: ah joh, het was een grapje. Maar met een riek op de foto staan is geen grapje dezer dagen. Als je dan niet doorvraagt, ben je gewoon geen journalist.”

Maar Zwitser pretendeert ook geen objectieve journalistiek te bedrijven. Hij kiest expliciet partij in een strijd die volgens hem gaande is tussen volk en elite. Het boerenprotest ziet hij als een voorproefje van wat komen gaat. „Kijk eens naar de gele hesjes in Frankrijk, waar al vele doden zijn gevallen”, zei hij in het boerenjournaal van 23 december. „Parijs is al meer dan een jaar een echt slagveld tussen volk en elite. De Fransen laten zich niet zonder slag of stoot tot systeemslaven reduceren. En in Nederland gaat die strijd ook keihard gevoerd worden.”

Zwitsers steun voor de boeren is „zeker geen opportunisme”, zegt Ad Verbrugge, filosoof aan de Vrije Universiteit en de begeleider van Zwitsers filosofiescriptie. „Al als student legde hij een interesse aan de dag voor bepaalde antimoderne stromingen en het belang van gemeenschappen. Daar ging ook zijn scriptie over. Het verbaast mij dus niet dat hij nu uitkomt bij thema’s als het boerenprotest.”

Achterstelling van het achterland

Peter van Duivenvoorde van het Renaissance Instituut beaamt dit. „Zwitser legt de nadruk op de structurele achterstelling van het achterland ten opzichte van de stad. De stad is bij hem echt Sodom, iets waartegen hij vecht. De boeren zijn voor hem bondgenoten. Daarin is hij anders dan Baudet, die conservatief is maar tegelijk heel enthousiast over de hyperloop [vacuümtrein]. Zwitsers’ verzet tegen de stad is daarentegen echt iets existentieels. Hij kan zich bijvoorbeeld boos maken over iemand van 31 die nog aan het tinderen is. In zijn visie moet je dan ten minste drie kinderen hebben.”

Niet al zijn beoogde strijdmakkers zijn intussen aan boord gestapt van Blue Tiger Media. Thierry Baudet begon onlangs een eigen journaal op YouTube en Joost Niemöller van Ongehoord Nederland heeft geen interesse in het gebruik van Zwitsers’ studio, zoals de uitgever aanbood in zijn brief van 16 januari. Niemöller: „Die studio ligt totaal in the middle of nowhere. En er was bij de opening geen verwarming, terwijl het behoorlijk kan waaien op het Groningse platteland.”

Volgens Andreas Kinneging vullen Blue Tiger Media en Ongehoord Nederland elkaar juist „fantastisch” aan: de eerste moet volgens hem de „intellectuele 10 procent van de bevolking” bereiken, zei hij bij de opening. Het is de vraag of Zwitser het daarmee eens is. Juist hogeropgeleiden krijgen ervan langs in zijn boek: zij zijn vaker slachtoffer van de moderne permafrost. „Arbeiders zijn moeilijker te permafrosten dan hogeropgeleiden”, schrijft hij. „Er is namelijk een natuurlijk antidotum in het spel: ze zijn meer geworteld in het sociale leven en hebben minder geïsoleerde en vervreemde mensen om zich heen.”

Tom Zwitser wilde niet meewerken aan dit artikel. In reactie op de tekst wilde hij alleen kwijt dat de studio van Blue Tiger Media „perfect verwarmd” is.

Met medewerking van Karel Smouter