Kinderboeken, aangeraden door groep 4

Nadat een Efteling-achtig muziekje hem heeft ingeleid, struikelt Levi (7) over de titel van zijn boek. „Dit is Bob Cop-cor…Bob Pópcorn.” „Bob Kopknor”, klinkt het zacht op de achtergrond. Levi lacht. „Ja, en wat moet ik dan zeggen?” Een zalvende vrouwenstem: „We gaan het hebben over het boek dat jij daar in je handen hebt. Waarom vind je dat boek leuk?” Het nummer ‘Datvindjeleukhe’ van De Jeugd van Tegenwoordig klinkt een seconde. „Omdat ik houd van popcorn”. Dan een magnetrongeluidje.

Levi vertelt over deze „heel ondeugende” uit de kluiten gewassen maïskorrel, die armen en benen krijgt (plop-geluid) en kippen aan het schrikken maakt (tók-tók). „Ik zal je daar straks wel een plaatje van laten zien”, zegt hij. Daarna lezen ze samen een stukje voor. „Boeken zijn leuk toch?”, eindigt de vrouwenstem. „Je moet alleen even ontdekken welk boek dat is.”

Waarom, vroegen Marije Ravelli (39, de zalvende vrouwenstem) en Maya Shamir (40) zich enige tijd geleden af, zijn het altijd volwassenen die praten over kinderboeken. Ravelli en Shamir zaten in de kroeg en hadden het over hun zoons, die beiden in groep vier zitten en net leren lezen. Zij – Ravelli is tekstschrijver, Shamir is programmamaker van literaire avonden – zijn altijd van lezen blijven houden, maar hoe houden ze bij hun kinderen datzelfde plezier vast? Volgens recent internationaal onderzoek is het leesplezier nergens zo laag als in Nederland. Ravelli doet leesbevordering op school en ziet hoe enthousiast de reacties kunnen zijn, als je maar kunt doordringen tot de kinderen. En als zij dat als volwassene al kan, dan zouden andere kinderen dat toch helemaal goed kunnen?

Nu is er De Waanzinnige Podcast, de naam is een knipoog naar de populaire kinderboekenserie De Waanzinnige Boomhut. In de podcast vertellen kinderen, onder begeleiding van Ravelli, over hun favoriete boek. Eens in de twee weken op vrijdag: zeven minuten gewijd aan één boek, netjes binnen de aandachtsspanne van de doelgroep, aangelengd met geluidseffecten, grapjes en af en toe een vraag over het boek in bredere context. Over gezond eten, over bang zijn, over vriendschap. In de eerste versie die Ravelli en Shamir maakten, zat ook nog een interview met de schrijver. Dat werd een kwestie van kill your darlings – nu gaat het alleen om de kinderen.

Schoolbieb

De eerste reeks van dertien afleveringen is opgenomen met de klas van hun eigen kinderen op de openbare basisschool Piet Hein, aan het spoor in het Amsterdamse Zeeburg. Wel zo makkelijk: Ravelli en Shamir waren daar natuurlijk bekend en kregen alle medewerking. Op een dinsdagmiddag rond lunchtijd rennen en schreeuwen er kinderen over het plein. Binnen, aan het einde van de lichte, brede hal waaraan de lokalen zitten, nemen een paar kinderen wat boeken mee uit de schoolbieb – een stuk of vijf kasten en een medewerker.

„Je moeder zei dat je de podcast nog best spannend vond”, zegt Levi, de zoon van Shamir, tegen klasgenoot Eefke (7). „Écht?”. Levi: „Waarover had je hem eigenlijk gedaan?” Eefke, verongelijkt: „Heb je hem niet gehoord?” Levi: „Nee, nog niet.”

De kinderen zijn allemaal in een leeftijd dat ze lezen leuk gaan vinden, omdat ze het inmiddels kúnnen, maar het lastigste blijft voor ze om uit te leggen waarom een boek ze aanspreekt. Zo had Roemer (7, Heel heel heel vies boek van Edward van de Vendel) na drie keer „gewoon, omdat het leuk is” na weer dezelfde vraag van Ravelli gezegd: ja, dat héb je al gevraagd. Maar ze merkt dat je kinderen gewoon moet laten vertellen over hoe zij het boek beleefden, waar zij vinden dat het over gaat. Dan kom je alsnog wel achter waarom ze het leuk vonden.

De een houdt van griezelen (Eefke, Kwallenpap en Slakkenvla), de ander vindt het leger stoer: daarom wilde Felix (7), de zoon van Ravelli, graag over Julius Zebra: Rollebollen met de Romeinen praten. Weer een ander houdt van spanning (Damiano, 7, Kalle en de killercactus) en soms zijn simpelweg de tekeningen prachtig (Evi, 7, Armstrong).

Het belangrijkste is dat de kinderen zelf kiezen. Misschien dat Ravelli en Shamir een beetje over de variatie waken: niet steeds dezelfde uitgevers, niet alleen prentenboeken. Maar verder mag alles. „Er gaat natuurlijk een kind komen dat de Donald Duck wil lezen. Dat moet ook kunnen”, zegt Shamir.

Lesmateriaal

Ook al vinden ze het prima als de juf of meester, hun vader of moeder hun een boek aanraadt, toch zien de kinderen dat ze het zelf beter kunnen. „Volwassenen wáren kind, maar die vonden eerst andere boeken leuk, maar nu zijn andere boeken populair”, zegt Fenna (7, Rosie en Moussa voor altijd). „De kinderen weten dat al een beetje van elkaar.”

Leraren die De Waanzinnige Podcast hebben beluisterd, vertellen Ravelli en Shamir dat ze het geschikt vinden als aanvullend lesmateriaal in hun klassen. De makers hopen dat dit in de toekomst in heel Nederland zo kan zijn. Dat eens per twee weken de podcast in de klas wordt afgespeeld, zoals je vroeger naar het Schooltv-weekjournaal keek met elkaar. De podcast als medium is volgens hen ideaal: het is voor iedereen met een telefoon, tablet of computer makkelijk te vinden. En het is een alternatief voor ‘het scherm’ – mooi meegenomen.

Lees ook over het gebrek aan diversiteit in kinderboeken: Het is altijd Eva, Emma of Floor, en zelden Fatima

Een volgende reeks nemen ze het liefst op in een andere groep, met een school ver buiten Amsterdam, bijvoorbeeld op een plek waar de ontlezing groot is. „Toevallig sprak ik een leesconsulente uit Friesland, die op scholen werkt met maximaal zeventig leerlingen. Misschien dat we daarmee kunnen samenwerken, zo krijg je een heel ander segment, een heel andere leescultuur”, vertelt Ravelli.

De hoofdpersonen van de podcast praten er graag over. Ze luisteren naar elkaars aflevering, ze praten over elkaars boeken en lezen die vervolgens ook. Ravelli laat een foto op haar telefoon zien aan de kinderen. „Deze jongen, die woont in Friesland en die zit naar de aflevering van Eefke te luisteren. In Friesland! Hij kent jullie niet en gaat wél naar jullie luisteren. Wat vind je daar dan van?” Leuk, zegt Felix. Volgens Levi zullen de schrijvers van de boeken nog het meest van de podcast merken. „Maar eigenlijk hebben die de aandacht aan ons te danken.”