Kinderartsen waarschuwen: wet maakt crèches niet veiliger

Het klinkt zo „charmant”, zegt kinderarts Károly Illy (Ziekenhuis Rivierenland Tiel) over het wetsvoorstel van D66 dat kinderdagverblijven het recht geeft niet-gevaccineerde kinderen te weigeren. Ouders die hun kinderen vaccineren, kunnen dan kiezen voor een crèche waar alle andere kinderen ook gevaccineerd zijn. Illy: „Wie kan daar tegen zijn?”

Maar Illy, voorzitter van de ruim tweeduizend leden tellende Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), wil met zijn collega Patricia Bruijning, universitair hoofddocent infectieziekten en epidemiologie bij het UMC Utrecht, juist waarschuwen voor de wet. Die zorgt volgens hen voor „onveiligheid” in de kinderopvang en kan daarom een averechts effect op de volksgezondheid hebben. Donderdag bespreekt de Tweede Kamer het voorstel. Een meerderheid lijkt het te steunen.

De initiatiefwet van D66 moet kinderdagverblijven dwingen tot helderheid over het toelaten van niet-gevaccineerde kinderen. Sommige crèches weigeren al kinderen die niet zijn ingeënt, andere doen dat niet. Lang niet alle kinderopvangcentra zijn open over hun beleid en de D66-wet moet dat veranderen. Via het openbaar te raadplegen Landelijke Register Kinderopvang moet het beleid van de crèche bekend worden. „Ouders kunnen dan een goed geïnformeerde keuze maken voor hun kind”, staat in het voorstel. Ook wil D66 de juridische onzekerheid over de mogelijkheid van kinderdagverblijven om niet-gevaccineerde kinderen te weigeren wegnemen. Nu doen sommige crèches dat al, vermoedelijk in strijd met de wet.

Kinderopvang Berend Botje wacht niet op de overheid. Lees ook: Zonder vaccinatie kom je er niet meer in

Maar dit wetsvoorstel brengt een veiliger keuze voor ouders niet dichterbij, zegt Bruijning, bij de NVK gespecialiseerd in vaccinaties. Ze is bang voor infectiehaarden op kinderdagverblijven die geen weigeringsbeleid gaan voeren. Daar zullen relatief meer ongevaccineerde kinderen bij elkaar komen te zitten. Zo kunnen hotspots ontstaan. „Als daar dan een kind met mazelen binnenkomt, kunnen veel andere kinderen geïnfecteerd worden. Dan gaat het razendsnel en loop je achter de feiten aan. Mazelen is één van de meest besmettelijke virussen die we kennen.”

Dat door deze wet een onderscheid kan ontstaan tussen crèches met alleen maar gevaccineerde kinderen en crèches met veel niet-gevaccineerde kinderen vinden ze principieel fout. „Kinderen kiezen er niet zelf voor in een groep met niet-gevaccineerde kinderen te gaan zitten”, zegt Illy. „De overheid heeft de verantwoordelijkheid die kinderen te beschermen.”

Vaccinatieplicht

Een ander bezwaar van de kinderartsen tegen de wet is dat deze volgens Bruijning „schijnveiligheid” creëert op de crèches die niet-gevaccineerde kinderen weigeren. Het idee dat kinderen als gevolg van zo’n besluit veilig zijn voor de mazelen klopt helemaal niet, zegt ze. „De vaccinatiegraad op een crèche ligt altijd laag, rond de 75 procent, vanwege de leeftijdsverdeling. Jonge baby’s tot veertien maanden zijn nog niet gevaccineerd tegen mazelen. Of daar een niet-gevaccineerd kind van drie tussen zit, maakt weinig uit. Kortom, het effect van de D66-wet op het risico dat een kind in een ‘veilige’ crèche de mazelen oploopt is vrijwel nihil.”

Als de politiek het risico op een uitbraak van mazelen in de kinderopvang volledig wil wegnemen, moeten volgens Illy en Bruijning twee dingen gebeuren. Er moet een vaccinatieplicht komen voor de kinderopvang én baby’s tot veertien maanden moeten geen toegang meer krijgen tot de kinderopvang. „Dat heeft een enorme maatschappelijke impact, dan kun je je kind pas naar de crèche brengen als het gevaccineerd is. En dus tot veertien maanden thuis houden. Dat is overigens wel wat er in Duitsland nu gebeurt.”

Een alternatief is volgens Illy dat het moment van vaccineren voor mazelen wordt vervroegd naar bijvoorbeeld zes maanden. „Dat heeft weer als nadeel dat je niet met één vaccinatie uitkomt omdat het immuunsysteem van het kind nog minder ver ontwikkeld is en de bescherming minder langdurig is. Dan zul je later een tweede dosis moeten geven.”

Illy en Bruijning zijn ook kritisch over de uitvoerbaarheid van het D66-voorstel. Kinderdagverblijven moeten straks checken of de kinderen die ze aannemen gevaccineerd zijn. Bruijning: „Dan zou je bij ieder kind moeten zeggen: mag ik het vaccinatieboekje zien? Dat mag niet zomaar, want dat zijn medische gegevens.” Sommige crèches zeggen al niet-gevaccineerde kinderen te weigeren. Illy vraagt zich af of hoe kinderdagverblijven dat checken. „Ik denk dat ze de ouders geloven op hun blauwe ogen.” D66 wil in de wet vastleggen dat kinderdagverblijven een vaccinatiebewijs mogen vragen. De kinderartsen vinden het ongewenst de verantwoordelijkheid voor het controleren van dit soort medische gegevens bij bedrijven te leggen. ”

‘Geen onschuldige kinderziekte’

Moet er dan helemaal niets gebeuren aan het vaccinatiebeleid? Zeker wel, zeggen de kinderartsen. Illy noemt mazelen „geen onschuldige kinderziekte”. „Vorig jaar nog overleden in Europa honderd kinderen aan de mazelen, wat voorkomen had kunnen worden door vaccinaties.” De vaccinatiegraad laten stijgen is daarom van belang. Die daalde de afgelopen jaren in Nederland, onder meer door de opkomst van de anti-vaxxers. Afgelopen jaar steeg die juist weer licht.

De overheid moet hoe dan ook betere voorlichting geven en desinformatie over vaccineren aanpakken, vindt Illy. Ook moeten ouders gewaarschuwd worden voor het reizen naar het buitenland, zegt Bruijning. „Je moet als ouder echt goed checken of er op je vakantiebestemming mazelen circuleert. Anders neem je met een hele jonge baby echt een risico. In sommige landen om ons heen daalt de vaccinatiegraad en we hebben het beleid daar niet in de hand.”

Lees ook de reportage: Zonder prik mogen Australische baby’s niet naar de crèche

In het eerdere Kamerdebat over het voorstel dit najaar leek een meerderheid van VVD, PVV, D66, GroenLinks en PvdA de D66-wet te steunen. Bruijning hoopt dat de Kamer zich bedenkt. „Het belang van de volksgezondheid en van het individuele kind staan hier niet voorop.”