Het rechterschap is meer dan een baan: het kruipt onder je huid

Op 16 januari 2020 werd het nieuwe ‘ontvangstgebied’ van mijn rechtbank, die van Rotterdam, geopend. Er is een overzichtelijke centrale hal gekomen met een open balie, een ruime scanstraat en het is duidelijker geworden hoe je toegang tot de zalen kan krijgen. Volgens de president, Robine de Lange, staat die nieuwe hal ‘symbool voor de manier waarop wij onze rechtsprekende taak in de samenleving willen vervullen: onafhankelijk, zichtbaar, toegankelijk, duidelijk, transparant, met een menselijke maat en midden in de samenleving’.
Meteen moest ik terugdenken aan het moment, zo’n 22 jaar geleden, dat ik voor het eerst de rechtbank binnenwandelde. Het gebouw was toen net af. Ik kwam voor een baan. Ik weet nu dat het veel meer is dan dat. Rechter ben je niet van negen tot vijf. Het rechterschap kruipt langzaam onder je huid. Je bent het altijd en overal. Zit dat alleen in mij of herbergt u ook een rechter?

Venijnige tikjes

Rustig zit ik op de tribune te midden van Het Legioen. De wedstrijd Feyenoord-Heerenveen verloopt voorspoedig. Na negen minuten is het 1-0 en na 26 minuten lijkt de buit binnen wanneer een tweede treffer van Jørgensen mijn ploeg op een 3-0 voorsprong brengt. Dick Advocaat zag dat het goed was.

Opvallend is dat tijdens de eerste helft twee jongens een aantal keer heen en weer lopen in het volle vak om bier te halen. Onhandig, omdat in de Kuip, die is gebouwd in 1937, niet heel veel ruimte zit tussen knie en voorstoel. Eigenlijk moet je gaan staan om iemand langs te laten. Een supporter, die zich ergert aan het gedrag van de twee jongens, spreekt hen aan. De twee reageren daar verbaal op, waarop de supporter een van de twee jongens, die met biertjes in zijn handen staat, een aantal tikjes in het gezicht geeft. Niet hard, waarschijnlijk niet pijnlijk, maar wel venijnig.

Opfokken

De jongens reageren furieus en gepikeerd. Er ontstaat rumoer in het vak, maar al snel vraagt de wedstrijd weer onze aandacht. Na lichte aandrang van het hele vak kiezen de jongens ervoor weer op hun plek te gaan zitten. Tijdens de rest van de eerste helft zie ik dat de twee zichzelf opfokken. Duidelijk lijkt dat zij zich niet bij de ontstane situatie willen neerleggen. Het rustsignaal klinkt, de twee staan op en gaan direct op de tikken uitdelende supporter af. Voor iedereen in het vak is het duidelijk dat de twee verhaal gaan halen.
Op het moment dat ze langs mij lopen, speek ik hen aan en zeg: ‘Doe nou rustig, straks krijgen jullie spijt.’ ‘Maar hij slaat mij in mijn gezicht’, reageert een van de twee. Nog voordat ze hun vijand hebben bereikt, worden ze tegengehouden door tientallen supporters. Een en ander gaat met veel gedoe en gescheld gepaard. De twee worden door de boze menigte het vak uitgewerkt waarbij lichte gewelddadigheden tegen de twee niet van de lucht zijn. Inmiddels gearriveerde suppoosten voeren de twee af en de rust kan nu ook beginnen in ons vak.

Partij kiezen

Tijdens de rust valt mij op dat veel supporters in het vak partij kiezen. De twee zaten fout, waren onder invloed en moeten niet meer in het stadion komen, is de algemene opvatting. Vrijwel niemand heeft het over de supporter die zich schuldig maakte aan de venijnige tikjes in het gezicht van de jongen. Kennelijk is hij, meer dan de twee jongens, een van ‘ons’. Na de wedstrijd verschijnt de suppoost om te vragen op welke stoelen de twee zaten. Maar al te graag geeft een aantal supporters de nummers van de stoelen aan de suppoost door - een stadionverbod of andere sanctie dreigt. Ik loop naar de suppoost en hoor mijzelf zeggen: ‘Meneer, als we de feiten op een rijtje zetten, hebben die twee niet zo heel veel gedaan.’ Het was de rechter in mij die hier sprak. Het Legioen in mijn vak had een ander vonnis over de twee geveld. Wat zegt de rechter in u? U kunt onder aan deze column reageren.

Wilt u zien hoe het er echt aan toegaat?
Op zaterdag 25 januari 2020 van 10:00 uur tot 16:00 uur opent de rechtbank Rotterdam haar deuren voor iedereen die een kijkje wil komen nemen in de rechtbank. Op andere dagen zijn veel van onze zittingen ook voor publiek toegankelijk.

De Togacolumn wordt geschreven door een rechter, officier of advocaat. Jacco Janssen is senior (straf)rechter A in de rechtbank Rotterdam.