Een op de zeven bussen rijdt al zonder uitlaatgassen

Het aantal elektrische bussen in het Nederlandse openbaar vervoer is dit jaar meer dan verdubbeld. Eind 2018 hadden de vervoersbedrijven 360 elektrische bussen in gebruik, nu zijn dat er 770. Op de Nederlandse vloot van 5.236 bussen is dat een aandeel van 15 procent. Dat blijkt uit een nog niet gepubliceerde inventarisatie van CROW, een publieke kennisinstelling voor infrastructuur en verkeer en vervoer.

Het aantal milieuvriendelijke bussen (ook wel ZE-bussen, zero emissie) groeit in Nederland sneller dan elders in Europa. Naar verwachting komen er volgend jaar 618 bij, waarmee het totaal op 1.388 komt. Voor de periode na 2021 zijn al bijna duizend ZE-bussen besteld. De omvang van de volledige busvloot blijft door de jaren heen min of meer gelijk, ruim 5.000 stuks.

Groningen en Drenthe zijn met afstand de meest geëlektrificeerde provincies als het gaat om busvervoer. In het noorden is 47 procent van de bussen elektrisch. Limburg (37 procent) en Noord-Holland (31 procent) staan op nummer twee en drie. In Zeeland en Overijssel rijdt nog geen enkele elektrische bus.

Usb-opladers in de bus

De regionale verschillen komen voort uit de manier waarop het Nederlandse openbaar vervoer is georganiseerd. Vervoersbedrijven strijden via aanbestedingsprocedures om het recht om gedurende een langere periode – vaak tien jaar – het vervoer te mogen verzorgen in een regio. Nederland is hiervoor opgedeeld in 34 regionale concessies. Zogenoemde ov-autoriteiten – meestal het provinciebestuur – schrijven de aanbestedingen uit en kiezen de vervoerder. Zij stellen eisen aan het aanbod, maar ook aan het materieel. Het tempo waarin het vervoer in een regio verduurzaamt hangt af van de manier waarop de vervoerder omgaat met de eisen die de provincie als opdrachtgever heeft gesteld. ‘Schoon’ is niet de goedkoopste optie; een elektrische bus kost al gauw vier ton, tweemaal zoveel als een dieselbus.

De koppositie van Groningen en Drenthe is te danken aan een nieuwe concessieperiode. Op 15 december begon Qbuzz met 152 nieuwe elektrische bussen: 60 streekbussen, 49 voor drie lijnen in de stad Groningen en nog eens 43 voor stadsvervoer in onder meer Assen en Emmen. De bussen hebben een actieradius van 150 kilometer en worden zoveel mogelijk ’s nachts opgeladen. Volgens de provincie Groningen en Qbuzz zorgt de busvloot voor 90 procent minder CO₂-uitstoot. „Met deze busconcessie halen we in Groningen en Drenthe het klimaatakkoord van Parijs”, zei gedeputeerde Fleur Gräper (Mobiliteit, D66) bij de feestelijke introductie.

Tevreden gezichten waren er ook bij de introductie van 55 elektrische bussen in Rotterdam, op 16 december. Om acht uur ’s ochtends werd in een partytent op het busstation gevierd dat vijf stadslijnen nu stil en schoon zijn. Het kerstkoor van stadsvervoerder RET was erbij: „O what fun it is to ride / in a full electric bus”. RET-directeur Maurice Unck prees het nepparket en de usb-opladers in de bus.

Lees ook deze reportage: Leren rijden op een elektrische bus

In 2021 en 2024 samen komen er nog honderd elektrische bussen bij, vijftig per keer. In 2030 is de hele Rotterdamse vloot dan zero emissie. Vervangen in één keer kan niet, omdat het bedrag daarvoor te groot is en fabrikanten zo’n order niet aankunnen, zegt Unck. Maar gefaseerde transitie is sowieso beter. „Nu kunnen we profiteren van nieuwe ontwikkelingen in de techniek. De batterijen worden beter, de actieradius wordt groter, dat gaat heel snel in deze branche.”

Hekkesluiter

Uit de CROW-inventarisatie blijkt welke vervoerder vooroploopt in de bustransitie. Qbuzz (een indirecte dochter van het Italiaanse staatsspoorbedrijf) heeft 224 ZE-bussen rondrijden. Connexxion (onderdeel van het Franse vervoersconcern Transdev) 193. Nummer drie is Arriva (onderdeel van Deutsche Bahn), met 157 bussen. Hekkesluiter van de negen vervoerders in Nederland, is het Amsterdamse GVB, de enige met nul elektrische bussen. In april arriveert de eerste lichting van 31 bussen in Amsterdam.

Een duidelijke marktleider is er ook aan de kant van de bouwers. De VDL Groep, het Brabantse concern met een grote busdivisie, leverde dit jaar 486 van de 770 elektrische bussen. Nummer twee, met 109 bussen, is Ebusco uit Deurne, dat samenwerkt met Chinese leveranciers. De Franse fabrikant Heuliez leverde 49 bussen, het Chinese BYD 44.

Het Chinese BYD haalde onlangs een Nederlandse order binnen voor 259 bussen

BYD, ’s werelds grootste fabrikant van elektrische voertuigen, haalde onlangs een Nederlandse order binnen voor 259 bussen. Keolis (dochter van het gelijknamige Franse vervoersconcern) bestelde de BYD-bussen voor Overijssel, Flevoland en Gelderland.

In een ingezonden stuk in Het Financieele Dagblad toonde VDL-baas Wim van der Leegte zijn verbazing (lees: woede) over de order. Hij wijst op gemiste werkgelegenheid in Nederland en de opmars van Chinese bedrijven in Europa. Twee CDA-Kamerleden hebben vragen gesteld over de nu politiek gevoelige bestelling.