Hartchirurg schopt stennis om studie naar stents

Een heikele kwestie verdeelt cardiologen en hartchirurgen. 80 procent meer hartaanvallen zouden optreden bij patiënten die een speciale stent in hun linker kransslagader hadden gekregen, vergeleken met mensen die een bypassoperatie hadden ondergaan.

BBC Newsnight beweerde op 9 december dat in een grote studie, de zogeheten Excel-trial, gegevens zouden zijn achtergehouden. Dat onderzoek loopt al tien jaar en bekijkt het verschil tussen een openhartoperatie, waarbij een chirurg bij een geblokkeerde kransslagader een omlegging maakt, en het plaatsen van een stent, een buisje van gaas dat een medicijn afgeeft om een nieuwe blokkade te voorkomen. Het onderzoek wordt gefinancierd door stentmaker Abbott.

In 2016 is over de eerste drie jaar van dit onderzoek gepubliceerd. De via de liesader in te brengen stent en de ingrijpende bypassoperatie werkten even goed, dus de keuze voor de stent ligt voor de hand. Mede op basis van deze studie zijn de richtlijnen van de Europese vereniging van cardiologen in 2018 opgesteld.

Hartaanvallen geturfd

In het onderzoek is geturfd hoe vaak patiënten na de ingreep een nieuw hartinfarct of een beroerte kregen of stierven. Maar daarbij is, volgens Newsnight opzettelijk, niet de door cardiologen universeel aanvaarde definitie van een hartaanval gebruikt. De BBC deed dit dit wel, en dan zijn er 80 procent meer hartaanvallen bij de stent-ontvangers.

De aantijging kwam van een van de Excel-onderzoekers, David Taggart, die op een cardiologiecongres op 5 oktober publiekelijk afstand nam van de publicatie over de situatie na vijf jaar die deze maand verscheen. Daaruit bleek opnieuw dat met beide behandelingen evenveel mensen een beroerte of infarct kregen of stierven. Maar ook dat er in de stentgroep 30 mensen meer waren overleden dan in de bypassgroep.

Taggart vond dat de onderzoekers dit onder het tapijt geschovenhadden en in de zak van de producent zaten.

„Beledigend en ongegrond”, reageren de Excel-onderzoekers. De studieleiders, inclusief Taggart, hebben samen bepaald dat de gebruikte definitie voor hartinfarct de beste was.

De Europese en Nederlandse thoraxchirurgen hebben besloten de richtlijn van 2018 voorlopig niet te volgen. Maar voor de Nederlandse cardiologen staat die niet ter discussie. Die richtlijn is tenslotte gebaseerd op meerdere studies. Voor patiënten zijn er geen gevolgen: per geval zal worden afgewogen wat de beste behandeling is, zeggen de cardiologen.