Boeren radicaliseren en zetten bijval op het spel

„Ik zou niet weten wie ik er nog meer bij moet hebben. Ze zeggen zelf dat ze een heel groot gedeelte van de landbouw in Nederland representeren.” Minister Carola Schouten (Landbouw, ChristenUnie) zei het woensdagmiddag enigszins getergd. Een etmaal eerder had ze met dertien landbouworganisaties – verenigd in het Landbouw Collectief – een akkoord gesloten over stikstofmaatregelen. Ze had in de ambtswoning van de premier ontbeten met belangengroepen, om de laatste plooien glad te strijken. En toch waren er dinsdagavond en woensdag in het hele land demonstraties van boeren die zich niet gehoord voelden.

Het had als gevolg dat Nederland woensdag geen enkel moment filevrij was, meldde Rijkswaterstaat. Overal in het land werd er gedemonstreerd: Alkmaar, Bad Nieuweschans, Helmond, Middelburg. Bij Tata Steel in IJmuiden stonden boeren, bij de Amercentrale in Geertruidenberg en in de Rotterdamse haven – de boeren zien deze instanties als grotere vervuilers dan zijzelf. Ze blokkeerden het busstation van Groningen, waardoor er de hele dag bussen uitvielen, en de historische markt van Gouda, waar ze een pop in overall opknoopten aan een galg.

Gemoedelijker

Vorige week zag het protest van boeren op de Dam in Amsterdam er gemoedelijker uit. Ze deelden eten uit, met de bedoeling de sympathie van stedelingen te winnen. Daar slaagden ze uitstekend in. Net als in oktober, toen ze de bewoners van de Haagse binnenstad een ontbijtje gaven voor de eerder veroorzaakte overlast en aanboden het gras van het Malieveld bij te zaaien. Die initiatieven kwamen van Agractie, het gematigde deel van de boeren. Agractie zei woensdag tegen NRC in de onderhandelingen met het kabinet „het onderste uit de kan” te hebben gehaald.

De boeren van Farmers Defence Force dachten daar duidelijk anders over. Nadat de kortgedingrechter hun had verboden distributiecentra te blokkeren, zagen ze af van officiële acties. Voorman Mark van den Oever zei woensdag thuis te zullen kijken „hoe de woede van de boeren en de bouwers door Nederland raast”.

Lees ook over Farmers Defence Force: Boeren gaan van hard tot radicaal

De vele spontane acties die er toch waren, laten zien dat ook als Farmers Defence Force thuiszit er groepen klaarstaan om de strijd over te nemen.

Zet dit radicale smaldeel de tot nu toe opvallende royale bijval aan het boerenprotest op het spel? Peilingen die steun wilden meten, raakten bevuild door boeren die elkaar online aanspoorden de peiling in te vullen. Het geduld van de rest van Nederland leek woensdag wel erg op de proef te worden gesteld. Op enig moment waren op sociale media de termen #boerenterreur en #tractorcratie trending.

‘Elitebolwerken’

Ditmaal stonden de boeren ook niet bij typische ‘elitebolwerken’. De protesten in oktober hadden plaats op het Malieveld – de plek om te demonstreren tegen kabinetsbeleid – en bij provinciehuizen. Toen was de rij tractoren op de snelweg nog een spectaculair gezicht, nu wekten de files irritaties op. Anesthesioloog Marc Scot twitterde (in het Engels): „Op weg naar Ommelander ziekenhuis, maar ‘dankzij’ boerenprotest en wegblokkades drie uur vertraging. Wat betekent dat twee OK’s op me wachten en operaties worden uitgesteld.”

Boeren omsingelden ook de redacties van de Leeuwarder Courant en RTV Noord, en blokkeerden het Mediapark in Hilversum. Daar eisten ze zendtijd. Dat werd niet gehonoreerd, maar de boeren kwamen wel in het NOS Journaal van twee uur door een aantal verklaringen live voor de camera’s voor te lezen. Ze zeiden dat ze door de media worden neergezet als „milieuvervuilers, subsidieprofiteurs, overbodig en nutteloos. Dit terwijl we eerlijke, hardwerkende, belastingbetalende Nederlanders zijn”.

Lees ook een interview met Mark van den Oever

De belangrijkste grief leek te zijn dat de media het echte verhaal van de boeren niet wilden horen. Opvallend, want deze demonstratiegolf gaf boeren opnieuw de kans voor tal van verslaggevers hun verhaal te doen. Bovendien wisten ze naar eigen zeggen concrete onderhandelresultaten in het stikstofdossier te bereiken.

Maar waar andere ontevreden sectoren – het onderwijs, de zorg – na verloop van tijd berustten in de door hen bereikte compromissen, lijkt dit soort successen het radicale smaldeel van de boeren alleen maar verder aan te sporen. „We’ll be back”, beloofde voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force woensdag. „Beter dan ooit, hard als een muur. We zullen strijden tot het einde en ver daarna.”