Dit zijn de beste films van 2019

Record Wat waren de beste films van 2019 volgens de recensenten van NRC? In filmwereld van nu is Disney oppermachtig. Helaas kiest de producent graag voor zekerheid.

Een veelbesproken boek in 2019 was The Great Reversal van econoom Thomas Philippon. De Amerikaanse economie wordt volgens hem veel te sterk gedomineerd door een kleine groep oppermachtige bedrijven, die megawinsten opstrijken. Amerikaanse politici ondernemen daar niets tegen, omdat ze voor hun politieke campagnes afhankelijk zijn van donaties van dezelfde bedrijven. Gevolg: nieuwkomers krijgen nauwelijks een kans; competitie en innovatie zijn in de verdrukking gekomen.

In de filmindustrie is dat proces ook volop zichtbaar. Hollywood bestaat uit vijf grote filmstudio’s, maar in feite is er inmiddels sprake van Disney, dan een hele tijd niets en dan de rest. In 2019 heeft Disney een recordomzet van 10 miljard dollar gehaald. Daarmee overtreft de megastudio het vorige record uit 2016 van 7,6 miljard. Van de 10 miljard is 3,28 miljard afkomstig uit eigen land en 7,6 miljard van de mondiale markt.

De cijfers zijn verpletterend. Disney bracht in 2019 de meest succesvolle film aller tijden uit: Avengers: Endgame met een omzet van 2,8 miljard dollar. De studio had ook nog The Lion King (1,6 miljard), Captain Marvel (1,1 miljard), Toy Story 4 (1 miljard), en Aladdin (1 miljard). Frozen II gaat inmiddels ook richting een miljard. Daar komt Star Wars: The Rise of Skywalker nog bij. Door overname van filmstudio Fox zullen de vier aangekondigde vervolgfilms van Avatar van James Cameron ook de kas van Disney gaan spekken.

Is Disney’s dominantie een probleem? Nou en of. Disney is een merk dat bij uitstek – en uitsluitend – staat voor ‘family entertainment’. Dat wil zeggen: geen risico’s, geen experimenten. Disney maakt weliswaar steeds grotere en steeds winstgevender films, maar dat zijn er wel steeds minder. Voor volgend jaar staan slechts 18 nieuwe films aangekondigd.

Disney kent bovendien niet de cultuur van andere grote filmstudio’s, die projecten niet alleen het groene licht geven vanwege de verwachte winst, maar ook vanwege het prestige of de kans op Oscars. Bij Disney moet elke film een blockbuster zijn. De nieuwe mogelijkheden van streaming bieden wel enige soelaas voor filmmakers met andersoortige ambities. Maar in bioscopen dreigt een erg schrale monocultuur van fantasy en spektakel te ontstaan. Die monocultuur is er eigenlijk al lang.

Film

André Waardenburg


  1. The Favourite – Yorgos Lanthimos

    Oneerbiedige kostuumfilm zorgde voor een frisse wind in het vaak wat keurige genre, denk Downton Abbey – waarvan de filmversie overigens vies tegenviel. The Favourite is andere koek, met seksuele en andersoortige manipulaties en een vervreemdende stijl. Naast alle scabreuze details en absurde humor is de film bovendien bij vlagen ontroerend.

  2. So Long, My Son – Wang Xiaoshuai

    Fraaie film over de gevolgen van China’s eenkindpolitiek, want wat gebeurt er als jouw enige kind overlijdt? Prachtig gespeeld en gefilmd.

  3. Martin Eden – Pietro Marcello

  4. At Eternity’s Gate – Julian Schnabel

  5. Mirai – Mamoru Hosoda

Dana Linssen


  1. Lazzaro felice – Alice Rohrwacher

    Bestaat er zoiets als pure goedheid? Hoe zou een hedendaagse heilige eruitzien? Is het nog mogelijk om fatsoenlijk, belangeloos en loyaal te zijn in een wereld die bijna pervers geniet van z’n eigen ongelijkheid, uitbuiting en leugenachtigheid? Alice Rohrwacher stelt relevante vragen in een soms wrang-sprookjesachtige parabel over klasse en kapitaal.

  2. Portrait de la jeune fille en feu – Céline Sciamma

    Kunnen we ooit wel iemand recht doen met een portret? Een film die net zozeer gaat over kijken en bekeken worden (en daarmee ook een intelligent commentaar is hoe de hele kunstgeschiedenis bestaat uit mannen die naar vrouwen kijken) als een hartbrekend verhaal over liefde op het eerste gezicht.

  3. Parasite – Bong Joon Ho

  4. Sorry We Missed You – Ken Loach

  5. Joker – Todd Phillips

Sabeth Snijders


  1. The Favourite - Yorgos Lanthimos

    Het filmjaar begon geweldig met deze machtsstrijd aan het hof van de Britse, narcistische, naar liefde hunkerende koning Anne. Haar twee hofdames strijden om macht en een plek in haar bed. Tragisch en tegelijkertijd grappig. Sadistisch en tegelijkertijd slapstick. En geweldig gespeeld, leve koningin Olivia Colman!

  2. Portrait de la jeune fille en feu – Céline Sciamma

    Andersoortig kostuumdrama dat bijblijft: wegens schilderachtige shots en de gedoemde liefde tussen een schilder en haar model die traag en onderkoeld in beeld wordt gebracht. Iedere blik, van de kijker naar actrices en van de actrices naar elkaar, voelt geladen.

  3. So Long, My Son – Wang Xiaoshuai

  4. Can You Ever Forgive Me? - Marielle Heller

  5. The Farewell – Lulu Wang

Peter de Bruijn


  1. Minding the Gap – Bing Liu

    Als historici in de toekomst op zoek gaan naar bronnen die inzicht kunnen bieden in de sociale malaise die Trump heeft voortgebracht, zou Minding the Gap wel eens hoog op hun lijstje kunnen staan. Bing Liu volgt in zijn debuutdocumentaire drie jongens uit een kansarm milieu met een passie voor skateboarden. Een van die jongens is hij zelf. Omdat Liu zijn hoofdpersonen zes jaar volgt, kan hij een coming-of-ageverhaal vertellen dat de clichés ver overstijgt.

  2. So Long, My Son – Wang Xiaoshuai

    Als historici in de toekomst op zoek gaan naar bronnen, die inzicht bieden in de pijlsnelle sociale ontwikkelingen die China in de afgelopen dertig jaar heeft doorgemaakt zou So Long, My Son weleens hoog op hun lijstje kunnen staan. In een episch familiedrama voert Wang Xiaoshuai zijn personages langs onder meer de eenkindpolitiek en de economische liberalisering van zijn land.

  3. Can You Ever Forgive Me? – Marielle Heller

  4. The Wild Pear Tree – Nuri Bilge Ceylan

  5. Dolor Y Gloria – Pedro Almodóvar

Coen van Zwol


  1. Joker – Todd Phillips

    Geen film was onder critici zo omstreden als Joker. Morele ambivalentie, welkom bij arthouse, zou domme fans van superheldenfilm op slechte ideeën brengen – een elitair vooroordeel. Joker is een verpletterende én complexe film over een desperate narcist die valt voor de machttrip van het geweld. Joaquin Phoenix verdient een Oscar voor deze klassieker in wording.

  2. Monos – Alejandro Landes

    Visueel briljante, overtuigende en meeslepende variant op Lord of the Flies: een peloton adolescente guerrillastrijders glijdt op hangplekken in de Andes en het oerwoud af tot een bizarre stam.

  3. The Favourite – Yorgos Lanthimos

  4. Parasite – Bong Joon Ho

  5. The Irishman – Martin Scorsese