Pas op voor het grote groene plan

Grote groene woorden – Diederik Samsom weet hoe gevaarlijk die zijn. De les die hij trok uit het Nederlandse klimaatakkoord schreef hij begin dit jaar op in zijn column in de Volkskrant. De ophef die de klimaatplannen in Nederland hadden veroorzaakt, had volgens Samsom „veel minder te maken met de inhoud dan met alle grote woorden eromheen”. Premier Mark Rutte repte over „de grootste transformatie sinds de wederopbouw”. Samsom sprak zelf over „de grote verbouwing”. „De voorstanders van ambitieus klimaatbeleid moeten zich aanrekenen dat ze de voornemens te vaak historischer, grootser en allesverstorender afschilderen dan nodig. Dan wordt een ambitieus Klimaatakkoord een onnodige Klimaatprovocatie”, schreef Samsom.

Aan die les moest ik deze week denken toen ik Ursula von der Leyen, voorzitter van Europese Commissie, hoorde spreken over de Green Deal, het klimaatplan van de EU. Aan grote woorden geen gebrek. Zo moet het hele continent worden gemobiliseerd, en was dit het Europese man-op-de-maan-moment. Samsom (PvdA) is inmiddels de rechterhand van commissaris Frans Timmermans (PvdA), verantwoordelijk voor de Green Deal. De boodschap die de Commissie woensdag wilde overbrengen was helder: dit is een ambitieus plan.

Het punt is alleen: er is nog niks. Lees de ‘deal’ en je ziet vooral een lange lijst met voornemens, wensen en plannen, waar dwars door Europa nog politieke veldslagen over gevoerd zullen worden. Want gevoelig ligt het allemaal. Dat wordt eindeloos onderhandelen met de lidstaten. Timmermans en Samsom kunnen hun polderhart ophalen.

Want groen beleid doet pas pijn als het er is. Kijk maar naar het kabinet-Rutte III. Dat noemde zichzelf bij aantreden „het groenste kabinet ooit”. Een splijtzwam waren die klimaatplannen niet. Tijdens de formatie zeiden VVD, CDA, D66 en ChristenUnie dat het klimaatbeleid niet zo’n groot twistpunt was als de buitenwereld wel dacht. Pas veel later, bij de concrete uitwerking van plannen, bleek hoe oneens ze het waren.

In de grote woorden rond de Green Deal zit ook wensdenken. Ja, we worden groen en alles zal beter worden! Niet alleen moet de economie totaal anders, maar dit is ook een groeistrategie, volgens Von der Leyen. We kunnen economisch profiteren. Maar juist met dit soort claims moet de Commissie voorzichtig zijn, zei energie-econoom Simone Tagliapietra in een podcast van denktank Bruegel. Hier zal een groot deel van de economie worden herschikt, van uitstootrijke productie naar uitstootarme productie. Dat is niet niks. Daar moet je geen sprookjes bij verkopen.

Toch is het te makkelijk om denigrerend over de Green Deal te doen. Want juist Europese afspraken kunnen enorm krachtig zijn. Als de EU normen oplegt voor de uitstoot van auto’s heeft dat onmiskenbaar effect: dit is een grote markt. Ook het Europese systeem voor emissiehandel ETS kan een sterk wapen zijn. Het ETS kent onder milieu-economen fans. Mocht het lukken ETS aan te scherpen en uit te breiden, kan dat de uitstoot van broeikasgas fors verlagen.

En dan staat in de Green Deal nog het spannende plan een heffing in te voeren op vervuilend geproduceerde goederen die Europa inkomen. Dat kan de industrie in Europa helpen om te vergroenen zonder weggeconcurreerd te worden. We moeten dus nog even wachten, misschien wel jaren, maar áls Timmermans en Samsom wat voor elkaar krijgen, dan kan de impact groot zijn.