Hongerwinter

Wat krijgt een boer voor een kipfilet van 2 euro? 6 cent. Broccoli? Hetzelfde verhaal. Aardappelen? Eén tiende van de supermarktprijs. Wat begon als een boerenopstand tegen de stikstofmaatregelen lijkt zich nu te vertakken naar een actie voor een eerlijkere prijsverdeling met de supermarkten. Je hoeft je daar maar even in te verdiepen om er begrip voor te krijgen. Ik snap zelfs nog dat Farmers Defence Force (FDF) uitgerekend voor Kerst de grote distributiecentra wil blokkeren. Een actie moet impact hebben. Anders kun je net zo goed het buurtsupertje van Vierhouten gaan barricaderen.

Nee, er zit een veel raardere tegenstrijdigheid in de laatste troepenverplaatsing. Waarom betalen die supermarkten onze boeren zo schandalig? Omdat het kan. Omdat er zo’n krankzinnig groot aanbod is. De overvloed aan boerenbedrijven concurreert de prijs omlaag, en omdat elke kip daarna maar een paar cent oplevert moet je er steeds meer gaan houden.

De stikstofcrisis kan die uitzichtloze cirkel juist doorbreken. We zijn nu genoodzaakt in te krimpen. Dat is op korte termijn vervelend, maar met de juiste compensatie overleven de boeren dat. Die krimp heeft bovendien allerlei plezierige bijeffecten voor klimaat, dierenwelzijn, gezondheid, maar ook voor de landbouwsector zelf, waarvan de marktprijzen langzaam weer in balans kunnen raken, wat weer ruimte geeft voor groene investeringen.

Nu steken de hooivorken op twee fronten tegelijk in – stikstof en supermarkt – terwijl die eerste een bondgenoot kan zijn. Ook de milieuorganisaties dringen al jarenlang bij supermarkten aan op eerlijkere prijzen voor duurzamere voeding. Grijp die kans, trek samen op.

Of lege schappen de beste wapens zijn is de vraag. Uiteindelijk heeft de consument de beslissende sleutel in handen. Die moet bereid zijn die reëlere prijs te betalen. De rijke, hoogopgeleide Randstedeling wil dat misschien wel. Maar die scharrelt ook in de hongerwinter zijn kerstdiner nog wel bijeen in luxeboetiekjes en exotische trattoria’s. Lege schappen raken vooral degene die je het hardst nodig hebt als bondgenoot: de gewoon-bij-Albert-Heijn-man.

Goed, die hongerwinter was een ongelukkige vergelijking, maar boeren zijn geen opinieschrijvers en hun boodschap was simpel: ze willen meer waardering. Ze willen geen oorlog, alleen de bijhorende solidariteit.

Een hongerwinter hebben we niet. We hebben exact het tegendeel: overproductie. Ook daarvoor is een strijd nodig waarin solidariteit tussen alle schakels in de voedselketen onontbeerlijk is, die voor een planeet in evenwicht.

„De ingrediënten voor een geslaagde Kerst zitten toch vooral in saamhorigheid, je bewust zijn van de wereld om je heen?” stelt actiegroep FDF in een verklaring. Die eindigt met een uithaal naar ‘een overdaad aan calorieën en doelloosheid’.

Dat de milieubewegingen het niet beter hadden kunnen zeggen, lijkt me een bemoedigende kerstgedachte.