Voor 1 euro heb je een huis op Sicilië

Aan het einde van Cortile Mule staat nummer 10: een smal, hoog huisje, op de oostflank van Sambuca, waar de oudste straten zijn vernoemd naar de Arabische stichters. Achter het huis strekken de akkers zich uit tot aan een steengroeve, tegen een decor van groen beboste heuvels. De asfaltweg naar het volgende stadje, Giuliana, slingert er doorheen.

Torre, zegt de Britse eigenaar Andrew Woolston (59), zo noemen de Sambucesi het huis: toren. De muren staan recht, hier en daar een scheurtje. Het dakterras biedt fantastisch uitzicht, maar brokkelt wat af. De verdiepingsvloeren zijn horizontaal, de benedenvloer helt bergafwaarts. Woolston: „Volgieten met beton, zegt Paolo. Dan verlies ik een decimeter, maar heb ik wel een rechte vloer.”

Woolston, hoofdportier bij een chic restaurant in Londen, vloog naar Sicilië nadat hij had gehoord dat het stadje Sambuca huizen verkocht voor 1 euro per stuk, nieuws dat begin dit jaar de wereld rondging. Woolston vond tussenpersoon Paolo en Paolo vond Torre: een huis van twee ongetrouwde vrouwen die er na aardbevingen niet meer in durfden te wonen. Net als veel andere inwoners verkasten zij naar een nieuwe wijk die tegen de volgende heuvel werd gebouwd. Voor 5.000 euro was het huis van Woolston.

De aardbeving van 1968 ligt aan de basis van de 1 euro-huizen. Slachtoffers kregen destijds stevige tegemoetkomingen uit Rome: 80 procent van de restauratiekosten van een huis, of een nieuw huis op de volgende heuvel. Veel monumentale heuvelstadjes op Sicilië staan sindsdien voor de helft leeg. Zwaar weegt ook de recente exodus van jonge, werkloze Sicilianen naar Turijn, Milaan, of het buitenland: Europa en de Verenigde Staten.

Uniek is Sambuca bepaald niet, in heel Zuid-Europa staan mooie oude huizen met dikke muren te koop voor weinig geld – nieuwe Nederlandse inwoners van het Spaanse Polopos en het Sardijnse Ollolai figureerden in RTL4-tv-series. De Italiaanse overheid bood onlangs drie jaar basisinkomen aan aan jonge Italianen die komen wonen in Molise, een leeggelopen regio tussen Rome en Napels. Ze moeten er wel drie jaar blijven en een onderneming starten.

Enorme toeloop

De meeste publiciteit genereerde Sambuca. Guiseppe Cacioppo, architect en locoburgemeester, en zijn medewerkers selecteerden zestien 1 euro-woningen uit het enorme bestand aan leegstand en zochten de publiciteit. Cacioppo: „It exploded.” Door de enorme toeloop werden de huizen alsnog op een gesloten veiling verkocht met opbrengsten tussen de 1.000 en 10.000 euro. Kopers betalen bovendien notaris- en overdrachtskosten van ongeveer 3.000 euro en verplichten zich tot restauratie; de meeste 1 euro-huizen verkeren in deplorabele staat.

Om geld is het Sambuca niet te doen, zegt Cacioppo. Het gaat om vers bloed en nieuwe economische dynamiek: „We willen de cultuur van Sambuca veranderen.” Dat zegt ook Piero Verardo, Amerikaan van Siciliaanse afkomst en recentelijk teruggekeerd naar Sambuca. „Als klein jongetje bracht ik alle zomers hier door. Na de aardbeving, maar nog vol leven en gezelligheid, met zeker elfduizend inwoners. Dat zijn er nu nog maar achtduizend. Bijna een kwart van de negen miljoen Sicilianen is het afgelopen decennium vertrokken. Hier wonen nog wat gezinnen en verder veel ouderen. Dan kwijnt zo’n stad weg. Daar proberen we iets aan te doen.”

Net als Cacioppo begeleidt Verardo huizenkopers uit Polen, Frankrijk en de VS. Verardo is dezer dagen vooral in touw voor Lorraine Bracco, beter bekend als psychiater Jennifer Melfi in successerie The Sopranos. Als bouwbegeleider moet Verardo zo verschijnen voor de camera’s van Discovery Channel, dat al twee maanden de restauratie en verbouwing filmt van Bracco’s twee 1 eurohuizen tot één groot vakantiehuis.

Huis vol ‘digital nomads’

Piero Verardo begeleidt ook de aankoop van een huis door jonge IT’ers uit alle hoeken van de wereld, onder wie de Duitser Stephan (36), die niet met zijn achternaam in de publiciteit wil, beducht voor de NSA’s en Facebooks van deze wereld. In Duitsland komt hij niet meer zo vaak. „Al tien jaar zwerf ik over de wereld, software kun je overal schrijven. Maar zo langzamerhand heb ik alles gezien en wil ik wel eens iets aan een eigen muur kunnen hangen.” Hij kocht met elf andere ‘digital nomads’ een flink pand. „Sambuca heeft een meer voor de deur, bergen eromheen, er is heerlijk eten, prachtige architectuur en een strand op een halfuur afstand. En al staat de helft van de huizen leeg, er is nog voldoende leven.”

Het werd geen 1 euro-huis, maar een min of meer direct bewoonbaar pand. In een achterkamer vol matrassen op de vloer staan binnenkort acht sleeping pods, waarin bewoners geluidsvrij en lichtdicht kunnen slapen. Stefan toont hoekjes, kamers en zalen met hoge gewelfde plafonds, voor toekomstige werkruimtes, een keuken, eetzaal, een privékamertje voor als er partners overkomen. „We hebben alle elf 5.000 euro gestort, daarvan is na aankoop en notariskosten nog 10.000 over voor bouwmaterialen. Het meeste doen we zelf.”

Lees ook: Italië is geen land voor jonge mensen

Van de inpandige schuur wil hij een ontvangstruimte maken. „Met een repaircafé, om iets terug te doen voor de stad.” De groep wil omliggende appartementen bij het huis voegen, voor nog een handvol geïnteresseerde vrienden. „Maar liever zien we dat andere groepen soortgelijke projecten beginnen. Dan komen er vanzelf ook meer winkels, cafés, restaurants.”

Honderd meter bergopwaarts leggen bouwvakkers de laatste hand aan het huis van de Duitse internetmarketeer Susanne Heinson (54). Zij en haar echtgenoot kochten twee aaneengesloten huizen – nog vóór de 1 euro-campagne – voor een slordige 30.000 euro. Zij komen al ruim vijftien jaar op het eiland, eerst vooral in meer afgelegen dorpen. „Daar tref je nog het pure Sicilië. Maar dat bleek te ver van winkels en het strand. Via vrienden kwamen we hier terecht.”

Bijna drie jaar en ruim 100.000 euro later is hun huis zo goed als bewoonbaar. „Morgen komt mijn man met de eerste meubels”, zegt Heinson, die straks de helft van het jaar vanuit Sambuca wil werken. Ze is blij met het naburige huis vol jonge IT’ers. „ Meer inwoners is goed voor de stad, al moeten we oppassen dat het ook geen Mallorca wordt.”