‘Ik ben bang dat ik als volgende word opgepakt’

Stay safe is wat je steeds vaker journalisten tegen elkaar hoort zeggen in Caïro. En dat is niet zonder reden. De arrestatiegolf na de kortstondige protesteruptie in september trof ook veel journalisten en heeft de gemeenschap flink opgeschrikt.

„Ik heb het gevoel dat ik de volgende zal zijn,” zegt een Egyptische journaliste (31) werkzaam voor internationale media. Om vrijuit te kunnen spreken wil ze niet bij naam worden genoemd. Haar stukken, vaak politiek van aard, publiceert ze wel onder haar eigen naam.

De arrestaties zijn volgens haar bedoeld om journalisten te intimideren en daarmee de beroepsgroep te dwingen tot zelfcensuur, wat in het geval van lokale media vaak lukt. De angst wordt vergroot door de vage beschuldigingen op basis waarvan journalisten in de regel worden vastgezet: ‘verspreiden van onwaarheden’ of ‘deelname aan een terroristische organisatie’.

Gefabriceerde aantijgingen

„Het zijn gefabriceerde aantijgingen, en wanneer er geen wettelijke gronden zijn, weet je dus ook niet wat je kunt doen om arrestatie te voorkomen”, aldus de journaliste. „Word ik de volgende omdat ik iemand ken die is gearresteerd, of omdat ik iemand sprak die kort daarna is gearresteerd? Je weet het gewoon niet.”

Wat ze wel doet, is communiceren met beveiligde apps, chatberichten verwijderen en cafés rond het centrum van Caïro vermijden, zegt ze. Verder houdt ze in de gaten of er opeens verdachte politie-aanwezigheid in haar straat is. „Je leeft paranoïde, wanneer ik sirenes hoor of politie in mijn straat zie, schiet ik in de stress, en sta ik klaar een noodbericht te versturen.”

De stress vergt veel. De afgelopen weken heeft ze nauwelijks werk afgekregen. En als ze in een café zit met vrienden, kan ze opeens bang worden dat iemand aan een naburig tafeltje een informant is.

Politie in burger

Het gevaar is reëel. Twee bekenden van haar, het stel Hossam El Sayad en Soleyfa Magdi Mahfouz werden vorige week meegenomen door politie in burger uit een café. Een derde journalist, Mohamed Salah, werd ook opgepakt. Na een dag van de radar verdwenen te zijn werden ze voorgeleid en kregen ze 15 dagen voorarrest opgelegd op verdenking van het verspreiden van onwaarheden en deelname aan een terroristische organisatie. Volgens hun advocaat heeft de politie Soleyfa in de gevangenis afgetuigd.

De familie van Soleyfa maakt zich begrijpelijker wijs zorgen. „We hebben haar nog niet kunnen bezoeken of spreken, dus we weten niet hoe het met haar is”, zegt een familielid. „We wisten van de vele arrestaties en waren al bezorgd, maar Soleyfa stelde ons altijd gerust. Ze geloofde dat ze moest doorgaan met het publiceren van de feiten.”

Sinds de machtsovername van President Abdel Fattah Al-Sisi in 2013 worden stelselmatig opponenten van het militaire regime opgepakt, maar het aantal arrestaties heeft een vlucht genomen nadat er kleinschalige protesten uitbraken tegen Sisi in september. De veiligheidsmaatregelen op en rond het Tahrirplein werden drastisch opgevoerd, waarbij op vrijwel elke hoek van de straat groepjes agenten stonden die de telefoons van voorbijgangers doorzochten, met name jonge mannen. Bij het vinden van kritische berichten volgde arrestatie. Een lokale NGO telde in de maand na de protesten ruim 3700 arrestaties. Zo’n tweeduizend mensen zijn inmiddels stapsgewijs weer zijn vrijgelaten.

Telefoon doorzoeken

De journaliste voelde zich na de protesten niet meer veilig in Caïro, en is een paar weken de stad uitgegaan. „Tussendoor kwam ik thuis, maar stond er een politiewagen voor mijn deur. Ik weet niet of het voor mij was, maar ze kunnen je altijd ondervragen en je telefoon doorzoeken. Ik ben naar boven gegaan om wat kleren te pakken en meteen weer vertrokken.”

Ook tientallen prominente regime-critici zijn de afgelopen maanden gearresteerd, onder wie activist Alaa Abdel Fattah. Zijn advocaat, Mohamed El-Baqer, werd toen hij de ondervraging van zijn cliënt wilde bijwonen, terstond ook opgepakt. De uitgesproken kritische nieuwswebsite Mada Masr, geblokkeerd in Egypte maar nog wel operationeel, werd eind november binnengevallen door de politie, maar de staf werd na een korte arrestatie weer vrijgelaten.

Met de arrestaties groeit ook het aantal online campagnes om aandacht voor hun zaken te vragen, vooral op Facebook.

De geïnterviewde journaliste denkt niet aan stoppen. „Ik blijf gewoon proberen mijn werk te doen. Ik heb mijn familie verteld dat als ik word opgepakt, ze niet moeten geloven wat ze [de politie] over mij zullen zeggen.”

Lees ook dit interview met de inmiddels gearresteerde journalisten Hossam El Sayad en Soleyfa Magdi Mahfouz