In Amsterdam was ‘strijd tegen drugs taboe’

Politici, bestuurders en ambtenaren van de gemeente Amsterdam hebben de problemen door toenemende drugscriminaliteit jarenlang genegeerd. Dat zegt VVD’er Jozias van Aartsen, tussen eind 2017 en medio 2018 waarnemend burgemeester van de hoofdstad, in een artikel over de moord op de onschuldige stagiair Mohamed Bouchikhi (17) in januari 2018.

„In mijn eerste gesprekken met de politietop kreeg ik te horen dat praten over de gevolgen van drugscriminaliteit in Amsterdam een taboe was”, zegt Van Aartsen nu. Drugs, zo luidde de doctrine in het liberale Amsterdam, zijn geen kwestie van veiligheid maar van volksgezondheid. „Dat ging uitstekend, vonden bestuurders en ambtenaren. De heroïnejunks waren toch uit het straatbeeld verdwenen?”

Na de dood van Bouchikhi bleek de politie nauwelijks informatie te hebben over de drugscriminaliteit op de Oostelijke Eilanden, de wijk waar de moord plaatsvond. In de drieënhalf jaar voor de schietpartij waren er in deze buurt al drie dodelijke incidenten geweest die werden gerelateerd aan de georganiseerde drugshandel. Een van de slachtoffers was, net als Bouchikhi, een onschuldige burger die werd aangezien voor het echte doelwit.

Lees ook dit uitgebreide achtergrondverhaal: Vergismoorden in een zwijgwijk

Een belangrijke oorzaak voor het gebrek aan informatie was een blinde vlek in de zogeheten Top 600, het Amsterdamse programma om jeugdige criminelen op het rechte pad te krijgen. Deze ‘integrale persoonsgerichte aanpak’, geesteskind van de overleden burgemeester Eberhard van der Laan, heeft geleid tot een spectaculaire daling van het aantal high impact crimes, zoals woninginbraken, straatroven en gewapende overvallen.

Alleen: veroordeling voor drugsgerelateerde strafbare feiten was geen criterium voor opname in de Top 600, ontdekte Van Aartsen. Kwetsbare jonge jongens die dealden en drugs vervoerden maar geen zichtbare overlast veroorzaakten, kwamen niet in beeld bij de instanties, tenzij ze ook woninginbraken of overvallen pleegden.

De huidige burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, heeft het criterium drugs dit jaar officieel toegevoegd aan de Top 600. Daardoor zijn inmiddels zestig jongeren toegevoegd aan die Top. Voor Halsema is de ontwrichtende werking van de drugscriminaliteit een belangrijke bestuurlijke prioriteit.

De problemen op de Oostelijke Eilanden zijn niet uniek in Amsterdam, zo bleek na de moord op Bouchikhi. Van Aartsen liet uitzoeken in welke andere buurten dezelfde mix bestaat van criminele jongeren, zwijgcultuur en sociale problematiek. Het resultaat was een lijst van vijftien buurten, voornamelijk in Nieuw-West en Zuidoost. De inventarisatie werd nooit openbaar gemaakt door de gemeente, maar is wel de basis voor de nieuwe aanpak van ‘kwetsbare wijken’ die Halsema vorige maand lanceerde.