Een ‘kruissieraad’ dat penetreert: mode over de maakbare mens

Op het eerste gezicht is er niet veel aan de hand. De ring lijkt weliswaar gemaakt van een ongewoon materiaal, maar dat is niet zomaar te plaatsen. Pas als je een speciale app hebt gedownload en het filmpje bekijkt dat bij de ring hoort, is te zien hoe de Israëlische kunstenaar Sruli Recht een lap huid uit zijn buik heeft laten snijden. Die heeft hij geprepareerd en aan de buitenkant van een gouden ring verwerkt. Nu je dat weet, zie je dat er zelfs nog lichaamsharen zitten op wat hij Forget me knot heeft gedoopt.

Pittiger wordt het niet op Body Control, een tentoonstelling van Museum Arnhem die vanwege de verbouwing van het museum plaatsvindt in De Kerk in Arnhem – er wordt dan ook van tevoren gewaarschuwd dat het filmpje als schokkend kan worden ervaren. Maar de ring is lang niet het enige opmerkelijke ontwerp op de tentoonstelling, waar zo’n 200 kledingstukken en vooral sieraden „op de grens van de mens” te zien zijn, zoals het op de expositie enigszins cryptisch wordt omschreven.

Bedoeld wordt dat het stukken zijn die inspelen op de discussies over de maakbaarheid van het lichaam, maar ook verwijzen naar gender(on)gelijkheid, seksisme, technologie en andere actuele thema’s. Een louter decoratief sieraad of kledingstuk tref je hier niet aan, hoewel dat niets afdoet aan de schoonheid van veel van de stukken – zie bijvoorbeeld de twee couturejurken van Iris van Herpen, waarvoor mythologie de inspiratie was, of de porseleinen sieraden met tere ‘tepels’ erop van Daniel Ramos-Obregón (Colombia).

Van Leanie van der Vyver (Zuid-Afrika) is er een spectaculair ‘kruissieraad’ in de vorm van een goudkleurige slang die de draagster penetreert. Van der Vyver was gefascineerd door Miley Cyrus en Nicki Minaj, die zich vaak met gespreide benen aan het publiek vertonen en zo de aandacht op de schaamstreek leggen. Wat is de volgende stap van wat sexy is?, vroeg zij zich af.

Drie koperen plaatjes met steeds iets hoger wordende knoppen erop – een werk van de Nederlandse Anke Huyben dat niet direct herkenbaar is als sieraad – verbeelden de drie stadia van een erectie, door de abstractie „eerder grappig dan bedreigend”, aldus de samenstellers, en een commentaar op seksueel geweld.

Van een heel andere orde is gezichtssieraad Incognito van de Poolse Ewa Nowak, dat het gezicht onherkenbaar maakt voor camera’s en beschermt tegen de algoritmes van Facebook.

En zo heeft elk stuk wel een verhaal. Dat is niet te lezen op de tentoonstelling zelf, maar in het boekje dat elke bezoeker krijgt, of via eerdergenoemde app. Vaak zijn die verhelderend en interessant, maar het wordt ook voor de gretige lezer op den duur wat veel, zeker omdat veel van de stukken de toelichting echt nodig hebben. Wat, helaas, vaak ook iets zegt over de autonome zeggingskracht ervan.