Waarom zijn namen zo moeilijk te onthouden?

Slecht zijn met namen, veel mensen verontschuldigen zich er voor. Maar waarom is het moeilijker om namen te onthouden dan andere woorden? En hoe komt het dat ouders de namen van hun kinderen zo vaak verwarren?

Steeds als we iets nieuws leren ontstaan nieuwe verbindingen tussen hersencellen. De hoeveelheid hangt af van de soort informatie. Ervaringen en beelden zorgen voor veel meer hersenactiviteit dan woorden. Bovendien worden nieuwe verbindingen ook gekoppeld aan eerdere ervaringen of herinneringen die daarmee te maken hebben.

Namen betekenen niets

Op hersenscans is te zien dat bij het leren van een naam nog minder verbindingen worden gemaakt dan bij het leren van andere woorden, legt Boris Konrad uit, neurowetenschapper aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. „Een naam is een woord dat vaak niet eens een betekenis heeft.” Dat maakt bijvoorbeeld ook het leren van buitenlandse namen lastig. Konrad: „De naam ‘Kowalski’, een veel voorkomende naam in Polen, betekent ‘smid’. Als je dat weet omdat je Pools praat, is dat makkelijker dan wanneer je dat niet doet.”

Ook Lise Abrams vindt namen fascinerend. Zij doet aan het Pomona College in Californië onderzoek naar hoe en waarom mensen fouten maken bij het leren van woorden. „Het is voor iedereen relatief moeilijk om namen te onthouden. Dat geldt voor alle culturen, het is een heel universeel fenomeen.”

Naam heeft meerdere woorden

Behalve dat namen vaak woorden zijn die niets betekenen zeggen ze ook niets over een eigenschap van de persoon in kwestie. Daarnaast heeft een naam geen synoniem, zoals er wel meerdere woorden zijn voor ‘winkel’ (boetiek, firma, handel, zaak) die je in plaats daarvan kunt gebruiken als je even niet meer op ‘winkel’ kunt komen. Ook bestaan (volledige) namen uit meerdere woorden. Met een beetje pech zit je zo op drie woorden die niets betekenen maar die je toch, in volgorde, moet onthouden.

Bovendien kunnen namen ook nog met elkaar concurreren als je je de juiste probeert te herinneren. „Gezinnen zijn daar een mooi voorbeeld van”, zegt Abrams. Denk aan een moeder die eerst de namen van haar drie oudere zonen noemt voordat ze de jongste bij zijn naam aanspreekt. „En die verwarring met namen kan het geslacht of zelfs soort overschrijden. Bijvoorbeeld wanneer ze de naam van hun hond zeggen maar hun kind bedoelen.” Dat heeft waarschijnlijk te maken met de relatief hoge frequentie van het gebruik van die namen, denkt Abrams. Een ouder gebruikt de namen van zijn of haar kinderen (en andere gezinsleden) relatief vaak, en dus zijn ze heel ‘toegankelijk’, maar daardoor ook concurrenten van elkaar.

Walvis in een koffer

Gelukkig zijn er genoeg trucjes om namen beter te onthouden. Konrad is behalve onderzoeker ook geheugentrainer en wint regelmatig grote wedstrijden. Zijn systeem (hij spreekt liever niet van ezelsbruggetjes) werkt als volgt. „Ik kijk eerst of ik iemand anders ken met de naam waar het om gaat. Dan denk ik gewoon aan die bekende, waardoor ik de naam van de nieuwe persoon makkelijker onthoud. Ken ik niemand met die voor- en/of achternaam, dan ga ik met de lettergrepen van die naam spelen en probeer ik er een verhaaltje van te maken. Bij ‘Kowalski’ denk ik dan aan iemand met een koffertje, met daarin een kleine walvis. Het is totaal niet realistisch, maar het helpt me wel die naam te onthouden.”