De curator wordt geregeld bedreigd: ‘Ik rijd je pui eruit’

Opeens ziet curator Marc Udink vrachtwagens voor de uitgang staan. Het transportbedrijf waarvan hij het faillissement moet afwikkelen, wil hem gijzelen. „Ik moest beloven dat ik geen besluiten in hun nadeel zou nemen”, zegt Udink. „Dus toen belde ik mijn vrouw: ‘Schat, ik kom wat later thuis’.”

Het was niet de eerste keer dat hij in zo’n situatie terechtkwam. Als curator voer je, volgens Udink, regelmatig zo’n „zenuwoorlog” met zakenlieden die het niet eens zijn met jouw rol in de afwikkeling van een faillissement.

De Nederlandse curator Philippe Schol werd woensdag vlak over de grens bij Enschede vanuit een auto beschoten. Hij overleefde de aanslag, maar is zwaargewond. Schol werd al langer bedreigd, vermoedelijk vanwege zijn werk.

Het is voor zover bekend de eerste poging tot liquidatie van een curator – maar bedreigingen zijn voor de beroepsgroep zeker geen nieuw gegeven. „Het is bijna onderdeel van ons werk”, zegt Bert Jansen, curator en docent insolventierecht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. „Wij zijn vaak de brenger van slecht nieuws. Een ondernemer is failliet, schuldeisers staan in de rij, de inboedel moet worden verkocht. Bovendien stuit je af en toe op frauduleuze activiteiten. Je bent met je vinger aan het wroeten in een zere plek. Dan krijg je per definitie te maken met emoties, met boosheid – en soms ook met bedreigingen.”

Cijfers over hoeveel curatoren worden bedreigd zijn er niet. Na de beschieting van Phillipe Schol overweegt beroepsorganisatie Insolad hier onderzoek naar te doen. „Onze inschatting is dat ieder jaar een aantal curatoren ernstig wordt bedreigd”, zegt Insolad-voorzitter Flip Schreurs. Hij wijst erop dat curatoren in 2017 een grotere rol hebben gekregen in de bestrijding van faillissementsfraude. „Op zich prima, maar daarmee neemt ook het risico op geweldsincidenten toe.”

Lekgestoken banden

Uit een rondgang die NRC maakte langs elf curatoren van grote en kleine advocatenkantoren, blijkt dat zij bijna allemaal wel bedreigende situaties hebben meegemaakt. Soms gaat het om incidenten, zoals een ondernemer die een toilet op je kantoor expres bevuilt. Maar ook: sloten van huizen die worden dichtgekit, lekgestoken banden, iemand die met een bijl achter je aan rent, rottweilers die aan je voordeur vastgelijnd staan. En vooral: dreigberichten- en telefoontjes. „‘Ik rijd je pui eruit’, hoor je dan”, zegt Jesse Hartgring van advocatenkantoor Hoens & Souren. „‘Ik kom langs, ik zal je mores leren.’”

Zijn collega Pierre van Voorst zegt één incident te hebben meegemaakt. „Ik ben eens curator geweest van een failliete SM-meesteres die mij een bijzondere behandeling aanbood. Dat was niet lief bedoeld.”

Lees ook dit artikel over de aanslag: Beschoten advocaat werd bedreigd

Volgens de curatoren kunnen de bedreigingen veel impact hebben. „Het had veel invloed op mijn functioneren”, zegt Flip Schreurs over een bedreiging door een bestuurder die hij aansprakelijk stelde voor een faillissement. „Hij dreigde mijn huis in brand te steken. Hoewel ik nooit heb gedacht dat hij het zou doen, heb ik wel twee jaar lang in mijn achteruitkijkspiegel gekeken.”

Curator Evert Jan Heijnen ontving een enveloppe met een kogel erin. „Toen heb ik de ondernemer uitgenodigd voor een gesprek op kantoor en hem die kogel teruggegeven. Uiteindelijk bood hij zijn excuses aan.”

Je kunt bedreigingen soms oplossen met een kop koffie, zegt Heijnen. „Hoewel niet goed te praten, gaat het wel om mensen die net een heel traject vol spanningen achter de rug hebben. Curatoren moeten het empathische vermogen hebben om iemand die in een stressvolle situatie verkeert niet zó te prikken dat hij over het randje gaat.”

„Je moet kalm blijven. Niet agressief, wel vastberaden”, zegt Carl Hamm van firma Borsboom & Hamm. „En het scheelt als mensen zelf een advocaat hebben. Die kan een stuk onbegrip of agressie wegnemen, door uit te leggen dat de curator slechts zijn werk doet.”

Maar zelfs dan zijn bedreigingen niet te voorkomen. Zelf kreeg Hamm er ook mee te maken. Hij voelde zich niet serieus genomen door justitie en politie. „Ze hebben er te weinig tijd en vaak ook te weinig belangstelling voor. Ik heb wel eens op een briefje gehad dat ze om 5 uur mijn kantoor in de fik zouden steken. Toen kon ik met veel moeite om kwart over 5 een politiewagen in de straat krijgen.”

Bert Jansen van de Radboud Universiteit werd een aantal jaar geleden bedreigd door een failliete ondernemer. „Ik was alleen met hem in een leeg bedrijfspand en het enige wat hij schreeuwde was: ‘Ik maak je dood’.”

Ook hij vond weinig steun bij de politie. „Nou meneer, zeiden ze, als u aangifte doet zullen we er over een paar weken naar kijken. Terwijl die man mij ieder uur belde. Dan kun je toch niet weken wachten?”

Aangifte doen

Bij Cynthia Grondsma werden vorig jaar twee auto’s in brand gestoken. De zaak houdt vermoedelijk verband met haar curatorschap bij een failliete Friese scheepswerf. Op het bureau kon zij in eerste instantie alleen maar aangifte doen van een reguliere autobrand. „Toen heb ik via mijn eigen netwerk achteraan moeten bellen om een rechercheur te spreken te krijgen”.

Het leek er op alsof de politie niet begreep dat de situatie samenhing met haar beroep. „Op het moment dat een burgemeester of een officier van justitie met intimidatie en bedreiging te maken krijgt, snapt iedereen de urgentie. Terwijl curatoren óók een openbare functie uitoefenen, alleen weten maar weinig mensen wat wij doen. Het zou goed zijn als er binnen instanties het besef komt dat juist curatoren te stellen hebben met intimidaties en bedreigingen.”