Het idealisme van de e-sigaretverkoper

Martin Op ’t Einde (64) stelt zijn dochter Pauline voor als de „toekomstige eigenaresse” van The Vape Store („Uw elektronische sigaret specialist”). „Ja, ja, de toekomst”, zegt Pauline, als ze naast hem aan de glimmende witte tafel in het midden van de winkel gaat zitten.

Hier kwamen de afgelopen weken bezorgde klanten binnen. Zij hadden gehoord dat longartsen voor een verbod op elektronische sigaretten pleiten. Bij de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose waren na een oproep acht meldingen van gebruikers met ernstige gezondheidsklachten binnen gekomen. Benauwdheid, bloed ophoesten. Eén van hen belandde op de intensive care.

Martin stelde de dampers („Nee, niet rokers”) gerust. Hij zegt dat sommige mensen misschien allergisch voor dampen zijn, dat maakt het volgens hem niet meteen voor iedereen gevaarlijk. „Mensen zijn allergisch voor van alles. Honden, katten, sperziebonen.”

Wat veel mensen niet weten, zegt hij, „is dat dit bedrijf juist uit idealisme is ontstaan”. Hun klanten zijn toch al verslaafd, ze willen ze juist van de schadelijke tabaksrook afhelpen. „De meeste klanten zijn veertig jaar of ouder, het zijn vooral mannen”, zegt Pauline. „Sommigen roken al twintig jaar. Ze hebben alles geprobeerd. Nicotinepleisters, cursussen.”

Maar sinds het nieuws hebben ze amper nog elektronische sigaretten verkocht.

Hoe schadelijk is de e-sigaret?

Geen stank, geen gele vingers

Pauline vindt „al die aandacht voor een veel minder schadelijk product” lastig te begrijpen. Ze ziet dat mensen zich gezonder voelen als ze op de elektronische sigaret overgaan. Geen stank en gele vingers meer. Ze krijgen meer lucht, zegt ze. „Zelfs mensen met COPD zeggen dat ze weer kunnen ademen.”

Longartsen zeggen: we weten nog niet wat een elektronische sigaret op lange termijn met je longen doet, net als we dat ooit van de sigaret niet wisten.

Pauline zegt vapen, haar vader zegt dampen, maar de koppen, zegt Martin, „staan steeds vaker dezelfde kant op”. Sinds nog geen jaar runnen ze het bedrijf met z’n tweeën. Martin geeft een klapje op het bovenbeen van zijn dochter als hij met onvaste stem vertelt dat zijn vrouw Betty vorig jaar overleed. Een hartaanval, een paar dagen na Kerst.

De zaak begon met Betty, toen ze van het roken af wilde. Ze besloot te gaan dampen, dat beviel. In 2009 ging ze elektronische sigaretten verkopen, als een van de eersten in Nederland. Eerst online, vanuit een Ikea-kast in een kinderkamer, daarna op een industrieterrein in Wateringen, waar de rijen soms tot buiten stonden. Vijf jaar geleden opende ze The Vape Store aan de drukke Herenstraat in het dorp.

Martin, die bijna een leven lang ambtenaar was, wijst naar buiten. „Als je longarts bent, schrijf je alles wat niet uit pure zuurstof bestaat af, maar je kunt de weg hier buiten toch ook niet gewoon maar opheffen?”

Ze moesten deze maand een medewerker op haar eerste werkdag naar huis sturen. Van een ander werd het contract niet verlengd. Hun tweede winkel, in Woerden, moesten ze recent sluiten, anderhalf jaar na de opening. Komt ook door de lobby van de „big tabacco” en „farma”, denkt Martin. De e-sigaretten zijn een concurrent voor zowel tabak als nicotinepillen en -pleisters. Martin: „Zodra je bij de dokter zegt dat je wilt stoppen met roken, gaat de kassa van de farmaceuten rinkelen.”

Strategie van de tabaksindustrie

Tegenstanders zeggen dat elektronische sigaretten prima in de strategie van de tabaksindustrie passen. Jongeren zouden er verslaafd mee kunnen worden gemaakt aan nicotine, op een manier die onschuldiger lijkt dan het roken van sigaretten.

„We willen niets met de tabaksindustrie te maken hebben”, zegt Pauline. „Wij horen daar niet bij.”

Lees ook: Na de laatste hijs volgt de strijd tegen zwakte

Na de dood van Betty, zegt Martin, kwamen oude klanten naar de winkel om te vragen hoe het met ze ging en om te zeggen dat ze, nadat ze een tijd de e-sigaret hadden gebruikt, echt zijn gestopt met roken. Martin: „Rokers zijn daar trots op.”

Hij voelt zelf de noodzaak niet om te stoppen met dampen. „Ook omdat het goed is om als verkoper te kunnen zeggen; ik heb ’m óók.”

„Als Betty deze ontwikkelingen had meegemaakt, zou ze in huilen zijn uitgebarsten”, zegt Martin. Hij gooit zijn handen omhoog. „Mama zou ervoor gezorgd hebben dat we gehoord worden”, zegt Pauline.

Betty was één van de oprichters van de Elektronische Sigaretten Bond – ook de e-sigaret heeft een volwaardige lobby. Pauline: „Deze winkel is iets van mijn moeder, dat wil je bij je houden. Het is een erezaak geworden.”