Poreuze grens tussen heden en verleden in ‘Zwart water’ biedt hoop

Het eerste dat je opvalt is de geur van chloor. Meer nog dan het schitterende zwembaddecor van Zwart water roept die geur een specifieke tijd en plaats op: een nacht, twintig jaar geleden, waarop twee groepen jongeren tegelijkertijd over het hek van het lokale openluchtbad klimmen – de ene groep een stel rijkeluiskinderen uit het centrum, de andere tweede generatie migrantenjongeren uit de buitenwijken. Na een eerste schermutseling worden de verschillen makkelijk opzij gezet en begint een nacht van verbroedering en romantiek.

Zwart water gaat over een avond waar ineens alles mogelijk lijkt, niet alleen in romantisch maar ook in utopisch opzicht, in de droom van een wereld waarin mensen niet in hun sociaal-economische klasse of culturele achtergrond worden opgesloten. Regisseur Eline Arbo onderstreept dit door de manier waarop ze de rollen heeft verdeeld: de Turks-Nederlandse Harun Balci speelt juist een van de witte jongens, terwijl de Turks-Nederlandse personages door witte acteurs worden vertolkt. Zo speelt haar bewerking een prettig ontregelend spel met je vooroordelen.

Het is bovendien bijzonder knap hoe Arbo de lyriek weet te vinden in de extreem talige wereld van toneelauteur Roland Schimmelpfennig, die continu schakelt tussen de nacht in het zwembad en een avond twintig jaar later. Door middel van de ijzersterke montage en een choreografische aanpak die nog het meest weg heeft van een waterballet voelt Zwart water als een constante dialoog tussen heden en verleden, tussen die ene hoopvolle nacht en de onverbiddelijk voortschrijdende tijd.

Hoewel de tekst zich uiteindelijk neerlegt bij sociaal-economisch determinisme – de witte personages worden advocaten en ministers, de Turkse personages caissières en snackbaruitbaters – voelt Arbo’s focus op het jeugdige optimisme als een ontsnappingsclausule.

In haar versie is juist de doorwaakte nacht die in het zwembad begint het hier en nu, en de deprimerende toekomst een nog niet tot waarheid gestolde koortsdroom.