In superheldenserie Watchmen is extreem-rechts het monster

Terwijl de meeste superheldenfilms vooral escapisme bieden, grijpen de makers van de HBO-serie Watchmen de kans om op een spectaculaire manier iets te zeggen over de huidige situatie in de VS. De grote dreiging komt niet van een ruimtemonster, maar van aanhangers van wit superioriteitsdenken. Superhelden zijn verboden, politiemensen bedekken gezichten om hun identiteit te beschermen, voornamelijk tegen de ondergrondse rechts-extremistische beweging Seventh Cavalry. Zij zien de overleden ‘held’ Rorschach als hun grote voorbeeld en proberen de maatschappij te ontwrichten door aanslagen te plegen op agenten.

Het zwarte hoofdpersonage Angela Abar (Regina King) strijdt als de gemaskerde rechercheur Sister Night in de stad Tulsa, Oklahoma tegen deze groep. Schrijver en producent Damon Lindelof volgt met de negendelige serie de visie van de baanbrekende graphic novel (strip voor volwassenen) van schrijver Alan Moore en tekenaar Dave Gibbons uit de jaren tachtig. Ze verwerkten in hun strip politiek commentaar op de Koude Oorlog en zetten gemaskerde misdaadbestrijders neer als getergde figuren die meer problemen veroorzaken dan oplossen met hun gewelddadige gedrag. Ver voor de huidige superheldenexplosie in de popcultuur bracht Watchmen al meta-commentaar op het genre. Deze versie doet dat ook.

Rare natuurverschijnselen

Lindelof, een grote naam in de tv-wereld dankzij series als Lost en The Leftovers, heeft geen verfilming gemaakt (in 2009 verscheen al een Watchmen-film van Zack Snyder). De actie is verplaatst naar een alternatieve versie van 2019, 34 jaar na de gebeurtenissen in de strip. Acteur Robert Redford is sinds 1992 de opvolger van Richard Nixon, die als president die oorlog in Vietnam won en vijf termijnen kon uitzitten. Wel zijn er rare natuurverschijnselen: af en toe vallen er bijvoorbeeld gemuteerde inktvissen uit de lucht. En superhelden mogen dan in de ban gedaan zijn, als popcultureel fenomeen leven ze voort. Zo zien we af en toe beelden van American Hero Story, een uiterst gewelddadige tv-serie over de superheldengroep Minutemen. Deze stukjes kunnen gezien worden als een plaagstootje naar de weinig subtiele film van tien jaar geleden.

Sister Night onderzoekt samen met politiechef Judd Crawford (Don Johnson) een aanslag door de Seventh Cavalry op een zwarte agent. Oscarwinnares Regina King speelt een sterke hoofdrol als vrouw die worstelt met haar familiegeschiedenis en tegelijkertijd slechterikken in elkaar moet beuken. Verder valt vooral Tim Blake Nelson op als Looking Glass, een agent die geavanceerde ondervragingstactieken gebruikt.

Lindelof en regisseur Nicole Kassell gebruiken een indrukwekkende visuele stijl en brengen in de eerste aflevering een goede mix van actie en uitleg. De complexe materie wordt op een behapbare manier gebracht. Er worden meerdere plotlijnen en personages geïntroduceerd die later samen komen. Enige basiskennis van de gebeurtenissen uit de strip is daarbij handig, maar niet per se nodig om het verhaal te volgen.

De pijn niet uitbuiten

Hoewel Watchmen minder naargeestig is dan een serie als The Handmaid’s Tale, past de serie wel in de trend om stevig sociaal commentaar te verpakken in een zeer stijlvol jasje.

In latere afleveringen worden de ambities duidelijk. Er wordt een geschiedenis uit de doeken gedaan. Naast racisme worden ook thema’s als traumaverwerking, de omgang met complotdenkers en de gevaren van nostalgie aangestipt. Er wordt geëxperimenteerd met toon en perspectieven, zeker in de verbluffende vijfde en zesde afleveringen.

Lindelof zoekt de grens bewust op. Tegen de site Vox zegt hij zich bewust te zijn van zijn privilege als witte man: „Prima als mensen een naar gevoel krijgen tijdens het kijken, maar het is niet prima als mensen het idee hebben dat we de pijn van mensen van kleur uitbuiten voor een coole serie.” De komende weken zal er ongetwijfeld een stevige discussie op gang komen.