Bouwvakkers naar Malieveld: ‘We hebben groter materieel dan de boeren’

Geen trekkers, maar graafmachines, kranen, shovels en vrachtwagens. En geen boeren, maar bouwvakkers, baggeraars en grondwerkers. De kans is groot dat het Malieveld in Den Haag volgende week woensdag een andere aanblik biedt dan tijdens de boerenprotesten. Maar de reden voor een vol Malieveld zal hetzelfde zijn: onvrede over het stikstofbeleid van de overheid.

Afgelopen vrijdag kondigde de Stichting Grond in Verzet op Facebook aan op 30 oktober een landelijke actiedag op het Malieveld te willen organiseren namens de bouw-, infra-, bagger- en grondverzetsectoren. De interesse voor hun evenement bleek groot – woensdagochtend hadden ruim 1.700 mensen zich aangemeld, 9.800 mensen zijn geïnteresseerd.

Initiatiefnemers Klaas Kooiker en Arnold Tuytel, aannemers in de grondverzetsector, kunnen wel een paar vrachtwagens missen voor de demonstratie. Hun machines staan momenteel werkloos op het terrein van hun bedrijven in respectievelijk Staphorst en Oud-Alblas. Er worden namelijk nauwelijks nog vergunningen verstrekt voor bouwprojecten omdat de werkzaamheden te veel stikstof zouden uitstoten. „Er wordt heel veel gepraat en niks besloten”, zegt Kooiker. „Intussen stellen opdrachtgevers werk uit. Bij mij staan vier van de zestien vrachtwagens stil. Ik kan de jongens nu nog ander werk laten doen, maar dat lukt niet lang meer. Dan komen ze thuis te zitten.”

Lees ook: Bouwprojecten weer op gang? Eerst politieke keuzes maken

‘Echte rotzooi’

Het gaat de bouwers niet alleen om de stikstofproblemen. Sinds 1 oktober moet alle grond die gedolven en verplaatst wordt, gecontroleerd worden op poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS), een verzameling van zo’n zesduizend door mensen gemaakte chemische stoffen die wijd verspreid in de bodem en grondwater zitten. Hieronder vallen diverse kankerverwekkende stoffen – staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) noemde PFAS onlangs „echte rotzooi”.

In grond die voor het eerst gebruikt wordt en niet in de buurt van een woon- of industriegebied ligt, mag niet meer dan 0,1 microgram PFAS per kilo zitten. En dat is volgens de bouwers veel te laag. „Het is onwerkbaar, zo streng als die grenswaarde is”, zegt Tuytel. „Zelfs een mens heeft een hogere concentratie in zijn bloed.”

Volgens Hans Slenders van het Expertisecentrum PFAS, een initiatief van adviesbureaus, is het probleem dat „PFAS zich stapelen in de mens”. Het klopt dat mensen gemiddeld ongeveer 3,5 microgram PFAS per liter bloed in hun lichaam hebben, zegt hij, 35 keer zoveel als is toegestaan. „Maar bloed met grond vergelijken is als appels en peren.” Volgens Slenders is de staatssecretaris gebonden aan het voorzorgsprincipe. „Dit is heel zorgvuldig beleid, maar misschien is het wel té voorzichtig.”

Intussen ligt bijna al het gebagger en grondverzet in Nederland stil. „Bij ons in de regio Rotterdam is er nauwelijks meer zand te krijgen, want er mag niet gedolven worden op de Maasvlakte”, zegt Tuytel. Als er al grond verplaatst mag worden, kost dat meer tijd en geld. Opdrachtgevers stellen het werk uit, zegt Kooiker. „Uiteindelijk komen machines stil te staan.”

De twee aannemers peilden op sociale media of vakgenoten hun gevoel deelden. Daarop kwamen zo veel reacties, dat ze besloten een stichting op te richten en een actiedag te plannen. „Zo veel mensen en hun gezinnen worden geraakt door deze problemen, deze sectoren zijn nog veel groter dan de boeren”, zegt Tuytel, van wie acht van zijn ongeveer 25 vrachtwagens stof staan te verzamelen.

Uiteindelijk komen de machines stil te staan en zitten de bouwvakkers straks werkloos thuis

Veel brancheorganisaties tonen zich enthousiast over het initiatief. „De actiebereidheid van onze achterban wordt steeds groter”, zegt een woordvoerder van Bouwend Nederland, met 4.300 aangesloten bedrijven de grootste van de branche. Dus werkt de organisatie mee aan Grond In Verzet. De leden van NVB-Bouw (115 bedrijven, 10.000 bouwplaatsmedewerkers) steunen de actie ook, zegt directeur Coen van Rooyen. „Als alle woningbouw stil komt te liggen, is dat een groot probleem, want veel mensen kunnen geen huis vinden.”

Cumela (3.000 bedrijven, 30.000 werknemers), een organisatie voor ondernemers in groen, grond en infra, prijst het initiatief. „We zijn in overleg met de initiatiefnemers over wat wel en niet handig is om te zeggen, en om te zorgen dat de actie publieksvriendelijk en ludiek verloopt”, aldus een woordvoerder.

Er is hier en daar vrees dat de actie net als bij de boeren – die voor recordfiles zorgden, het Malieveld beschadigden en een deur van het Groningse provinciehuis openbraken – uit de hand loopt. „Het is een kunst zo’n demonstratie goed te laten verlopen, want mensen zijn emotioneel”, zegt een woordvoerder van Cumela. Voorzitter Desirée Uitzetter van de Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen (NEPROM) zegt „een beetje huiverig” te zijn voor overlast. „We hebben er geen controle over omdat we het niet organiseren.”

Kooiker en Tuytel zeggen hun demonstratie publieksvriendelijk te willen houden. „We gaan niet de snelwegen dichtgooien”, zegt Kooiker. Hij zegt wel dat hem „geluiden hebben bereikt van mensen die anders van plan zijn”. Dat gaat ze een beetje boven de pet, zegt Tuytel, „maar wat we in de hand hebben, dat willen we op een positieve en nette manier doen”.

Dat betekent: een podium opbouwen, sprekers uitnodigen, en vragen of premier Rutte en andere bewindslieden langskomen. „Zodat de politici zien dat het menens is”, zegt Kooiker. „Draai alles terug naar de oude situatie en ga dan nadenken over een oplossing. Gooi niet eerst alles op slot, want dat kunnen we niet aan.”

De machines zullen in Den Haag wel verschijnen. „De kans is groot dat we er een aantal meenemen”, zegt Kooiker. Onderschat de impact daarvan niet, zegt Van Rooyen van NVB-Bouw. „Onze actiebereidheid is misschien niet altijd hoog, maar als we komen, dan hebben we groter materieel dan de boeren.”