Zwemmen zonder zwembroek

Er is een heerlijk beurscliché dat wordt toegeschreven aan de legendarische, inmiddels 89-jarige Amerikaanse superbelegger Warren Buffett, ook wel het orakel van Omaha genoemd. In zijn jaarlijkse brief aan zijn aandeelhouders schreef hij herhaaldelijk: „You only learn who has been swimming naked when the tide goes out.” Je ziet pas wie er naakt aan het zwemmen is als het eb wordt.

Hij bedoelt daarmee: je ziet pas welke bedrijven er slecht voor staan als de economie tegenzit. Tot die tijd werkt een economische hoogconjunctuur verhullend: bijna iedereen ziet er financieel gezond uit. Dat geldt nog eens extra als een hoogconjunctuur zeepbellen veroorzaakt in huizenprijzen of aandelenkoersen. Barst de bubbel, dan trekt de zee snel weg en blijkt het halve land zonder zwembroek te zwemmen.

Na de financiële crisis van 2008 deden centrale banken het omgekeerde van wat ze deden na de beurskrach van 1929. Ze draaiden de geldkraan wagenwijd open. De overtuiging in 1929 was hard. In zijn memoires citeert president Herbert Hoover het advies van zijn minister van Financiën destijds: „Liquideer arbeid, liquideer aandelen, liquideer boeren en liquideer onroerend goed. Ontdoe het systeem van verrotting.” Het harde beleid was een fout concludeerden economen achteraf. De Amerikaanse economie ging door een onnodig diep dal.

Nu doen centrale banken al elf jaar het omgekeerde. En recent zelfs opnieuw. Bang voor een dip draaiden de westerse centrale banken de geldkraan opnieuw open. Geld als water, vloed voor altijd. Geen zwembroeken of naakte lichamen, we zien hoofden boven het water.

Over risico’s die we slecht zien, maakten De Nederlandsche Bank en het Internationaal Monetair Fonds zich deze week opnieuw druk in hun evaluaties van de financiële stabiliteit. Ik citeer DNB: „Naarmate het expansieve monetaire beleid langer aanhoudt, nemen de risico’s voor de financiële stabiliteit verder toe. Door aanhoudend lage rentes worden schulden niet afgebouwd en raakt prijsvorming op de financiële markten verstoord, waardoor zeepbellen kunnen ontstaan.” Het is de vraag die iedereen zich sinds 2008 stelt: wanneer komt de rekening van het reddingsbeleid?

Voorlopig niet. In de wereld van het geld is de rente nu ultralaag en lenen voor onze overheid goedkoper dan gratis. Van omgekeerd beleid naar een wereld op zijn kop. Ooit zal de evaluatie van de monetaire ingrepen de geschiedenisboeken sieren. Op dit moment belemmert al het geld het zicht op hoe het gaat. Het wordt maar geen eb. Nederland is kwetsbaar voor uitbundige prijzen op de huizenmarkt waarschuwt DNB. In onze economie wordt een correctie van die markt breed gevoeld, mocht die komen.

Er is meer dat ons zicht verstoort. Door de globalisering stroomt geld zo makkelijk de wereld over dat statistici betwijfelen of ze de economie nog goed kunnen meten. Als een multinational in zijn boekhouding een post verschuift kan dat grote impact hebben op de gemeten investeringen in een land, of zelfs het bbp. Totaal surrealistisch.

Dikke kans dat het voorlopig hoogwater blijft, en het dus nog wel even duurt voor we zien wie er zonder zwembroek aan het zwemmen is. Mag u zeggen of dat goed of slecht nieuws is.