Opluchting en ongemak over deal

„Dit is het moment om de Brexit te regelen!” Trots staat de Britse premier Boris Johnson in het gebouw van de Europese Commissie de pers donderdag te woord. „Wij kunnen nu als Verenigd Koninkrijk onze eigen beslissingen gaan nemen.”

Lees ook: ‘Nieuwe deal’ Johnson lijkt erg op oude

Hier, in het kloppende hart van de EU, liep Johnson ooit de deur plat toen hij er nog werkte als journalist. Hij groeide uit tot de plaaggeest van ‘Brussel’ met EU-kritische verhalen waarin hij de draak stak met ‘de Europese regelzucht’.

Nu staat Johnson er weer, in het door hem zo verafschuwde EU-hoofdkwartier. Glunderend, dit keer. Wat de geplaagde Theresa May als premier vóór hem niet lukte in de al drieënhalf jaar durende Brexitsaga, is nu binnen handbereik: een deal over de uittreding van het VK uit de EU.

Aan EU-zijde is er eerder voorzichtigheid. Vaakst gehoorde reactie in Brussel donderdag: op dit punt stonden we al een keer. En dat het akkoord dat er nu ligt vele raakvlakken vertoont met een EU-voorstel dat anderhalf jaar geleden nog van Britse zijde afgewezen werd, is een ironie waarom men maar nauwelijks kan lachen.

Lees ook: Douaneregels EU gelden voor Noord-Ierland

Opluchting

Toch klinkt er ook opluchting, bijvoorbeeld bij hoofdonderhandelaar namens de EU Michel Barnier. Dat het toch gelukt is met Johnson, die de EU ooit met Hitler-Duitsland vergeleek, een deal te sluiten is voor hem een zichtbare overwinning. „Met deze deal garanderen we vrede op het Ierse eiland, de rechten van EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk zijn gegarandeerd en het voorkomt dat regels van onze Europese interne markt worden geschonden.”

Of dit uittredingsakkoord nu zo wezenlijk anders of beter is dan het vorige doet er dan niet eens zoveel toe. Met het bereiken van dit akkoord kan niemand de EU nog onverzettelijkheid verwijten. Het is een zoveelste uiting van de voor de EU bekende boodschap: aan ons ligt dit niet.

Nu er wel een akkoord is, ligt de bal weer in Londen, waar Johnson zaterdag zijn eigen parlement achter zich moet zien te krijgen. Dat drukt donderdag de pret in Brussel, waar menig EU-leider zich openlijk afvraagt of dat gaat lukken. Dat er nu een deal ligt noemt premier Mark Rutte (VVD) op zichzelf „bemoedigend”. Als hij uit de dienstauto stapt heeft hij de tekst nog in de hand. „Het is een deal die lijkt te kunnen gaan vliegen. Spannend.”

Heeft het kans van slagen? „Het is Johnsons taak om te leveren”, zegt de Franse president Emmanuel Macron. „Hij moet het nog voor elkaar krijgen in een stemming thuis in Londen.”

Daarover maakt niemand zich illusies: de kans dat het Lagerhuis zaterdag onvoorwaardelijk akkoord gaat is klein. En aan wat er daarna gebeurt wil niemand donderdag teveel denken: nieuwe verkiezingen, een nieuw referendum, maanden of nog langer uitstel? Gevraagd naar een eventuele verlenging antwoordde voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk alleen dat hij dat met de regeringsleiders zou bespreken, mocht het VK daar om vragen. Maar de uitkomst, beseft iedereen, staat al vast: uitstel, en dus het voorkomen van een No Deal, zal Europa nooit kunnen weigeren. Dat ze op Johnsons verzoek dat wel te doen om zijn parlement onder druk te kunnen zetten in zouden gaan, is uitgesloten.

De Europese stemming deze donderdag: opluchting, voorzichtigheid én ongemak. Iedereen wil een gecontroleerde, niet-chaotische Brexit, maar het onderliggende gevoel is: we hadden dit Theresa May, Johnsons voorganger, meer gegund.