EU-gezant VS bemoeilijkt verdediging Trump bij impeachment-onderzoek

Het Amerikaanse Oekraïnebeleid is sinds mei dit jaar bepaald door Donald Trumps privé-advocaat Rudy Giuliani. Zijn agenda bestond „mogelijk uit het, direct of indirect, betrekken van Oekraïners bij de herverkiezingscampagne van de president”.

Dat heeft de Amerikaanse EU-ambassadeur, Gordon Sondland, donderdag verklaard tegenover commissies van het Huis van Afgevaardigden. Sondland tekent erbij aan dat hij getuigt op last van een dagvaarding van het Huis, omdat zijn baas, minister Pompeo van Buitenlandse Zaken, hem het getuigen wilde verhinderen.

Het verhoor van Sondland, eigenaar van een hotelketen en tot ambassadeur benoemd als beloning voor zijn royale donaties aan Trumps campagne in 2016, geschiedt in het kader van het impeachment-onderzoek van het Huis van Afgevaardigden. Het onderzoek begon nadat bekend werd dat president Trump zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky telefonisch om hulp had gevraagd bij een onderzoek naar Oekraïense activiteiten van de Democratische presidentskandidaat Joe Biden, destijds vicepresident, en diens zoon.

Verzet Witte Huis

Het Witte Huis verzet zich categorisch tegen het onderzoek van de Democratische congresleden en heeft besloten niet mee te werken. Dat betekent ook dat het ambtenaren zo mogelijk verbiedt in te gaan op uitnodigingen om te getuigen. Maar de afgelopen weken hebben een handvol getuigen al een paar bressen geslagen in de linies.

Speciaal Oekraïnegezant Kurt Volker, die vorige maand ontslag nam, getuigde vorige week achter gesloten deuren in het Huis van Afgevaardigden dat Rudy Giuliani met zijn bemoeienis inzake Oekraïne de diplomaten voor de voeten liep bij het ontwikkelen van de bilaterale relatie die zij nastreefden, aldus nieuwssite Axios.

Dinsdag getuigden voormalig Witte-Huisadviseur Fiona Hill en topambtenaar van Buitenlandse Zaken George Kent. De eerste verklaarde volgens persbureau AP dat toenmalig veiligheidsadviseur John Bolton Giuliani vergeleek met „een handgranaat die iedereen opblaast”. De tweede zei dat in Rusland en Oekraïne ervaren diplomaten van Buitenlandse Zaken op last van het Witte Huis waren vervangen door „three amigos” die van het dossier weinig benul hadden. Een vierde getuige, Michael McKinley, de rechterhand van minister Pompeo, verklaarde woensdag dat hij is opgestapt vanwege ,,wat alle schijn heeft van het inzetten van onze ambassadeurs om een binnenlands politiek doel te verwezenlijken”, zo berichtte The New York Times. Die opmerking van McKinley ligt in de lijn van wat Sondland donderdag vertelde.

Achter gesloten deuren

Sondland getuigde achter gesloten deuren, maar zijn openingsverklaring is naar buiten gekomen. Daarin zegt hij dat de enkele dagen eerder ingestelde Oekraïnedelegatie, waarvan Sondland deel uitmaakte, op 23 mei door de president naar Giuliani werd „gedirigeerd”. Voor ons allemaal was duidelijk „dat meneer Giuliani de reden was dat de president ten aanzien van Oekraïne van gedachten was veranderd”. De officiële delegatie – naast Sondland bestaand uit minister Perry van Energie, senator Ron Johnson, speciaal Oekraïnegezant Volker en Alex Vindman van de nationale veiligheidsraad – had een positief beeld van de nieuwe Oekraïense president Zelensky en wilde president Trump aanmoedigen met hem te telefoneren.

Trump aarzelde daarover en dat deed hij volgens Sondland dus op gezag van zijn privéadvocaat Giuliani, die op dat moment al maanden onderzoek deed naar de rol van Oekraïne tijdens de Amerikaanse presidentscampagne voor 2016. Destijds moest Trumps campagneleider Paul Manafort aftreden toen vanuit Oekraïne belastend materiaal kwam over Manaforts eerdere werkzaamheden daar. Manafort werd vorig jaar veroordeeld wegens bankfraude en belastingontduiking, allemaal gelieerd aan zijn werk in Oekraïne.

Hoewel Sondland in zijn openingsverklaring verschillende kwesties in een gunstig licht probeert te stellen, vooral voor zichzelf, maar ook voor Trump, maakt hij de verdediging van de president op een cruciaal punt lastiger. Trump zegt steeds dat hij Zelensky alleen heeft gevraagd ernst te maken bij de bestrijding van corruptie. Sondland zegt begrepen te hebben dat Giuliani’s agenda ook een inspanning heeft omvat om de Oekraïners zover te krijgen dat ze vicepresident Biden en zijn zoon zouden onderzoeken”.