De druk om IS-strijders terug te halen neemt toe | Kabinet mag boeren uitkopen

De Kamer voelt zich onmachtig tegenover Turkije. Het kabinet mag beginnen met varkensboeren uitkopen - die stinken volgens PVV’er Dion Graus erger dan koeienboeren. En de Tweede Kamer krijgt toch geen designated survivor.

MOTIES VAN ONMACHT: “De ChristenUnie pleit voor sancties tegen Turkije, maar ook dat voelt onmachtig.” Terwijl de Turkse tanks Noord-Syrië binnenrolden, vatte Gert-Jan Segers het gevoel in Den Haag perfect samen – dat van onmacht. In een ingelast spoeddebat werd weliswaar een waslijst aan moties ingediend om sancties af te kondigen - van het stopzetten van militaire samenwerking tot het aanpakken van specifieke personen uit de regering van Erdogan - de hoop dat die ook iets uithalen was gering. De Turkse president Erdogan heeft bovendien een chantagemiddel waarmee hij sancties hoopt te kunnen voorkomen: hij dreigde de 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen in Turkije naar Europa te sturen. “Europa kan het zich niet meer permitteren om in de eigen regio een bijrol te vervullen”, constateert diplomatiek redacteur Michel Kerres.

BERECHTING IN DE REGIO: In de coalitie nemen de spanningen over Turkije ook toe. Bijvoorbeeld over de IS-strijders die door Koerden gevangen worden gehouden: hoe lang duurt het voordat zij in de chaos kunnen ontsnappen? De coalitie houdt de vraag om Nederlandse IS-strijders zelf terug naar Nederland te halen, voor ze op eigen houtje terugkomen, voorlopig nog af. Berechting in de regio is beter, is de gedachte. Maar er lijkt wat te schuiven. De VVD zag het CDA eerder al een draai maken op het gebied van een kinderpardon en nu lijkt het CDA voor te sorteren om toch Nederlandse IS-strijders terug te halen. “Ik vrees ook voor die ongecontroleerdheid”, aldus Pieter Omtzigt (CDA). Toen VVD’er Sven Koopmans Omtzigt voor het blok zette, zei de CDA’er nog altijd voorstander van berechting in de regio te zijn. 

STATIEGELD: Waar de VVD ook alleen staat: de aanpak van zwerfafval. De coalitie is het eens over een statiegeldheffing op kleine plastic flesjes, die moet er in 2021 komen. Maar in dat plan zijn blikjes niet meegenomen. De VVD vindt dat “een brug te ver”. Maar er ontstaat toch een Kamermeerderheid nu het CDA de draai heeft gemaakt. “Dit onderwerp was lange tijd onbespreekbaar binnen mijn partij, maar tijden zijn veranderd”, vertelt Maurits von Martels (CDA) aan Trouw. Hij maakt zich vooral zorgen over kleine stukjes metaal die in magen van koeien terechtkomen. D66 en ChristenUnie waren al voor statiegeld op blikjes, net als oppositiepartijen PvdA, SP, GroenLinks en Partij voor de Dieren. Zij willen het bedrijfsleven nog één ultieme kans geven om het zwerfafval terug te dringen. Daar hebben ze weinig vertrouwen in. Als het niet lukt, moet in 2022 ook statiegeld op blikjes komen.

DESIGNATED KAMERLID: Stef Blok was afgelopen Prinsjesdag de designated survivor van het kabinet. Maar ook de Tweede Kamer vond het een goed idee om één of meerdere Kamerleden op een andere locatie te laten verblijven bij grote gebeurtenissen, zodat zij een eventuele ramp zouden kunnen overleven. Nu komt een werkgroep die zich erover heeft gebogen echter tot een heel andere conclusie: het is niet alleen onnodig, maar ook onwenselijk. Het kabinet spreekt met één mond, zo is de redenering, maar in de Kamer leven per definitie meerdere standpunten. Dat mandaat kan niet zomaar worden overgedragen aan een paar collega’s. Bovendien is er al een mechanisme voor Kamerleden die hun werk niet meer kunnen doen: de eerste niet-gekozen kandidaat op de kieslijst schuift door. Probleem opgelost.

STINKENDE VLEESETERS: 180 miljoen euro heeft het kabinet beschikbaar gesteld om varkensboeren uit te kopen. De EU heeft groen licht gegeven, en dus kan de overheid vanaf november Nederlandse varkensboeren gaan uitkopen om op die manier de stikstofuitstoot terug te dringen. Alleen varkensboeren in ‘probleemgebieden’, zoals Oost-Brabant en Noord-Limburg, kunnen zich inschrijven. Dat het kabinet voorlopig alleen varkensboeren uitkoopt, daar kan Dion Graus (PVV) zich vast in vinden: varkensmest stinkt erger dan koeienmest, omdat koeien geen vlees eten, verkondigde hij gisteren in een debat over landbouw. En bij mensen werkt dat hetzelfde: “Vegetariërs ruiken lekkerder.”

RAMKOERS: Ondertussen wordt de eens zo populaire Landbouwminister Carola Schouten al maar ongeliefder onder boeren. Landbouworganisatie LTO dreigt alle banden met het ministerie te verbreken. De lobbyclub maakt zich zorgen over de manier waarop provincies de stikstofplannen van het kabinet gaan uitvoeren. “De provincies gaan veel verder dan het kabinet”, aldus LTO-voorzitter Marc Calon in het AD. Hij vreest dat provincies regels gaan aanscherpen en dat boeren daardoor fosfaat- en dierrechten verliezen. De Producentenorganisatie Varkenshouderij wil al niet meer met Schouten praten. “Wij laten ons niet bestelen”, zegt voorzitter Linda Janssen. Wordt woensdag vervolgd, als boeren het Binnenhof willen bezetten.

STOLPNIEUWS: Uitgerekend die boeren gooien roet in het eten bij het afscheid van Marianne Thieme. De fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren nam afgelopen week afscheid van de Tweede Kamer, en voor komende woensdag stond er nog een afscheidsreceptie op de planning. Maar vanwege de verwachte verkeerschaos door trekkers op de snelweg, is de borrel twee weken uitgesteld.

QUOTE VAN DE DAG

Ons onderwijs is een lekke boot die leerkrachten uit alle macht nog vooruit proberen te roeien. Terwijl het water hun laarzen in gutst verschijnen er allerlei speedbootjes, grachtensloeps en waterscooters om hen heen die adviezen schreeuwen in hun megafoons: misschien kun je andere peddels proberen, een nieuwe slagtechniek, een vrouw aan het roer?

NRC-columnist Christiaan Weijts ergert zich aan alle plannen om het onderwijs toekomstbestendig te maken.