De verbouwing van Nederland in twee jaar en vijf wijken

De vijf wijken worden de komende jaren geconfronteerd met allerlei soorten vragen. Komt er een centraal warmtenet of krijgt iedereen zijn eigen warmtepomp? Is er voldoende subsidie? Hoe reageren de bewoners? En krijgen zij echt een comfortabeler huis en lagere energierekening?

Wijk 1: Terheijden

Duurzame en lokale energie voor en door het dorp, dat wil het Noord-Brabantse Terheijden. Al 550 van de circa 6.000 bewoners hebben zich verenigd in het Traais Energie Collectief (TEC).
De plannen van TEC bevatten zowat de hele menukaart aan groene energie die Nederland te bieden heeft. Een windmolen, een collectief zonnepark. Een warmtenet dat wordt gevoed met rivierwater. Biomassaketels, misschien aardwarmte. Genoeg voor heel Terheijden, en als er winst gemaakt wordt, is die voor de gemeenschap.
Vorig jaar kreeg Terheijden 3,4 miljoen euro subsidie van het Rijk. Zo kon er begonnen worden met de eerste fase van het project: een duurzaam warmtenet in het dorpscentrum. De komende jaren worden daar vijfhonderd huizen aangesloten, twee kerken, de sportschool, het verzorgingshuis en het zwembad. Over tien maanden moet het eerste deel af zijn.
Voor TEC is een belangrijke periode aangebroken. Niet alleen moet de infrastructuur worden aangelegd, het is ook aan de bewoners van het dorpscentrum om een keuze te maken. Financieel is het plan alleen haalbaar als zij zich laten aansluiten op het warmtenet dat straks bij hen voor de deur ligt. (Hester van Santen)

 

Wijk 2: Bospolder-Tussendijken Rotterdam

Hoe kan de energietransitie haalbaar en betaalbaar zijn voor iedereen: voor arm en rijk en voor huurders en huiseigenaren? Dat is de vraag in de multiculturele stadswijk Bospolder-Tussendijken in Rotterdam-West, een van de vijf pilotwijken voor een aardgasvrije gemeente in 2050.

Deze collegeperiode wordt onderzocht of een deel van Bospolder-Tussendijken kan overstappen op een warmtenet met restwarmte uit de haven. De gemeente, woningcorporatie Havensteder en energieleverancier Eneco werken aan een businesscase. Of het gaat lukken en hoeveel het gaat kosten, moet volgend jaar duidelijk zijn. Verder gaat Havensteder zo’n 360 flatappartementen isoleren en 60 woningen renoveren. Er zijn plannen voor nieuwbouw op verschillende plekken.

In Bospolder-Tussendijken moet de energietransitie ook verbetering brengen op het gebied van opleiding, werk, armoedebestrijding en buurtnetwerken. De filosofie is dat bewoners zélf initiatieven aandragen voor de energietransitie en dat deze ook banen oplevert. Er is een wijkenergiecoöperatie die werkt aan bijvoorbeeld daken met zonnepanelen, een ‘buurtbatterij’ en elektrische deelauto’s voor alle bewoners. Via een wijkinstallatiebedrijf gaan bewoners woningen simpel verduurzamen met bijvoorbeeld raamfolie of led-verlichting. (Eppo König )

 

Wijk 3: Ermelo Wijk van de Toekomst (Ermelo-West)

Ook Ermelo heeft grote ambities. De Gelderse gemeente wil al in 2030 energieneutraal zijn en vijf jaar later zelfs klimaatneutraal. Dus is er op dit stukje van de Veluwe, als het goed is, over ruim vijftien jaar geen schadelijke uitstoot meer door wonen, werken, vervoeren of recreëren.

De bewoners van de Wijk van de Toekomst, ruim vierhonderd huizen in Ermelo-West, krijgen als eerste serieus met de Ermelose ambities te maken. Over vijf jaar moet 80 procent van hun huizen aardgasvrij zijn. De twee jaren daarna, dus tot 2027, kunnen nog worden gebruikt om de laatste bewoners over de streep te trekken. Niet voor niets is het motto van het project: ‘Van voorlopers tot laatbloeiers’.

In totaal gaat het om 484 woningen. Bij de meeste (324) gaat het om huurwoningen. Woningcorporatie Uwoon is al vergevorderd met de noodzakelijke isolatie (label A).

Nog eens 160 huizen, van rijtjeswoningen tot vrijstaande huizen, zijn particulier bezit. De eigenaren kunnen elk rekenen op 12.000 euro subsidie van de provincie Gelderland. Met dat geld wordt maximaal 50 procent van de kosten vergoed: eerst isoleren tot minimaal label B en vervolgens de aanschaf van bijvoorbeeld een warmtepomp, waardoor de CV-ketel het huis uit kan. (Erik van der Walle)

 

Wijk 4: Overwhere-Zuid, Purmerend, Noord-Holland

Je kunt er nog over de korte hekjes en heggetjes de voortuinen inkijken. Overwhere-Zuid is een volksbuurt in Purmerend, een typische arbeiderswijk die eind jaren vijftig, begin jaren zestig werd neergezet. Kleine flats en rijtjeswoningen wisselen elkaar af. De drukke J.M. Den Uyllaan doorkruist de wijk, waar zo’n 6.200 mensen wonen en waar een basisschool, kerk, winkelcentrum en multicultureel centrum staan.

Zestig jaar na de aanleg van de wijk was de riolering aan vervanging toe. Een buitenkans om een warmtenet aan te leggen, want in Purmerend heeft zo’n 75 procent van alle gebouwen een aansluiting op het warmtenet. De energie daarvoor komt van biomassacentrale De Purmer. Nu wil de gemeente als een van de eerste compleet van het gas af, te beginnen met de 95 woningen en basisschool ‘t Prisma aan de Gasinjetstraat. Het budget daarvoor is 800.000 euro. Dan volgt een groter gebied – de zogeheten ‘proeftuin’ – met 1.276 woningen, waarvoor Purmerend 6,9 miljoen euro subsidie kreeg van het Rijk. Uiteindelijk moeten er nog zo’n 10.000 woningen van het gas af. Een lastige opgave, omdat de helft van deze huizen in particulier bezit is. (Sam de Voogt )

 

Wijk 5: Paddepoel – Groningen

Paddepoel is een van de armere wijken van de stad Groningen. Het gemiddelde jaarinkomen ligt met 18.900 euro ruim onder het landelijke gemiddelde van 25.600 euro. De ruim vijfduizend woningen zijn niet meer zo monotoon als tijdens de aanbouw in de jaren zestig en zeventig, al bestaat de wijk grotendeels uit flats en rijtjeshuizen. Deze zijn ongeveer evenredig verdeeld in sociale huur, particuliere huur en koopwoningen.

Groningen wil in de energietransitie voorop lopen in Nederland. Daarom moet de gemeente in 2035 van het aardgas af én CO2-neutraal zijn. Concurrentie dus voor de gemeente Purmerend, die ook de eerste wil zijn.

De gemeente Groningen is onder meer begonnen met de aanleg van een warmtenet, dat restwarmte haalt van datacentra aan de rand van de stad. De wijken Paddepoel en Selwerd, die dichtbij de datacentra liggen, zijn als eerste aan de beurt. Een deel van de panden in Paddepoel die niet op het warmtenet aangesloten kunnen worden, krijgen all electric-verwarming. Ook is er een buurtinitiatief gestart dat naast het gemeentelijke warmtenet een eigen kleiner warmtenet wil beginnen. (Mark Middel )