Wie worden er verdacht in het Haagse college?

De Rijksrecherche doorzocht dinsdag de werkkamers en woningen van de wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui uit Den Haag, lid van de politieke partij Hart voor Den Haag/Groep De Mos. Ze worden verdacht van ambtelijke corruptie, omkoping en schending van ambtsgeheim. De Haagse burgemeester Pauline Krikke (VVD) heeft hen gevraagd tijdelijk terug te treden, in afwachting van de uitkomsten van het onderzoek. Daar geven ze gehoor aan, al schrijven ze in een verklaring: “We herkennen ons niet in de verdachtmakingen.” Twee portretten.

Lees ook: Corruptie-onderzoek legt bom onder stadsbestuur Den Haag

Richard de Mos – man van het volk die het wel even regelt

De ex-PVV’er werd met zijn partij de grootste in de gemeenteraad. Hij wist een brede coalitie te vormen.

Op de Haagse markt wilden de kooplui onlangs geen kwaad woord horen over Richard de Mos. Uit onderzoek van de Haagse Rekenkamer was gebleken dat ze sinds 2015 ieder jaar ruim een half miljoen euro te veel betaalden aan de gemeente. Voor sommige kooplui gaat het om bijna 2.900 euro per jaar.

Over de andere wethouders waren ze niet te spreken. Maar De Mos, wethouder Economie, zou het oplossen. Daarvan waren ze overtuigd. Hij „heeft het hart goed zitten”, zeiden ze. „Hij heeft beloofd te helpen.” En Richard deed altijd wat hij beloofde, zeiden ze.

Het was ook zo: ondanks bezuinigingen elders door een begrotingstekort krijgen de marktkooplui de komende vijf jaar korting. Geld gevonden. Opgelost. Of in de taal van Groep de Mos, die Richard oprichtte in 2012: „Wij regelen het.”

Dat is waar De Mos om bekend wil staan. Als een man van het volk die luistert en regelt. De benaming ‘ombudspoliticus’ ziet hij als een geuzennaam. Het partijprogramma van 84 pagina’s bood niet voor niets voor elk wat wils.

Richard de Mos (1976) werd geboren in Delft en verhuisde op zijn achttiende naar Den Haag. Hij was leraar voor hij fractiemedewerker bij de PVV werd. Tussen 2009 en 2012 was hij Tweede Kamerlid voor de PVV, vanaf 2010 ook raadslid voor die partij. Maar hij werd aan de kant gezet door Geert Wilders: hij werd niet opnieuw op de kieslijst gezet. De Mos wilde opgeven, maar de directeur van schaatsbaan De Uithof, Eugène de la Croix, haalde hem over lokaal door te gaan. Bij de verkiezingen in 2014 haalde hij, in een lijstverbinding met de Ouderenpartij, drie zetels. Bij de verkiezingen, in 2018, werden het acht zetels op eigen kracht. Groep de Mos (het Hart voor Den Haag is er sindsdien aan toegevoegd) werd de grootste in de gemeenteraad.

Lees ook: Ombudspolitiek? Dat vindt De Mos een compliment

De Mos’ gouden greep was om vervolgens VVD-prominent Hans Wiegel als informateur en oud-minister Edith Schippers, ook VVD, als formateur te vragen. Het haalde het wantrouwen bij de onderhandelingspartners VVD, GroenLinks en D66 deels weg.

De latere coalitiepartners eisten wel openheid over zijn partijfinanciën. Hoe was bijvoorbeeld het enorme billboard langs de snelweg betaald? Hoe zat het met de ledenpas? Daarmee kregen partijleden korting bij allerlei bedrijven die Groep de Mos financieel steunden. En als die bedrijven een probleem hebben, dan stelde de partij in de gemeenteraad daarover vragen. De ledenpas werd geschrapt. Maar de vragen uit de raad over belangenverstrengeling bleven. De Mos deed die altijd af als „prietpraat”.

Rachid Guernaoui – jurist, wethouder en nu verdacht

De Haagse wethouder van Financiën is de meest ervaren politicus die Groep de Mos heeft. Hij stapte over van D66.

Maandag verwelkomde hij nog ‘ethische hackers’ op het stadhuis, woensdag zou hij uitleggen wat het nieuwe integratiebeleid van Den Haag zou worden. „Veeleisender dan voorheen”, stond in de uitnodiging. Maar dinsdagochtend werd Rachid Guernaoui ondervraagd door de Rijksrecherche, op verdenking van onder meer ambtelijke omkoping. Hij legt, hangende het onderzoek, zijn werkzaamheden neer.

Als jurist – Guernaoui wilde ooit advocaat worden – zal hij weten wat zo’n verdenking inhoudt. Hij was juist degene die bewoners van de stad, als ze hem wezen op de campagnebeloftes van Groep de Mos, wees op het feit dat hij wethouder was en er dus „voor iedereen” was, niet alleen voor de aanhang van zijn politieke partij. Dat herhaalde hij steeds als hij op een van zijn vele wijkbezoeken ergens kwam.

Op wijkbezoek met Rachid Guernaoui: Weg uit het IJspaleis, de straten op

Rachid Guernaoui (1972) is geen geboren Hagenaar. Hij werd geboren in Marokko, groeide op in Enschede als zoon van een fabrieksarbeider en schoonmaker. Hij zat op de mavo, de havo en daarna het vwo en ging vervolgens rechten studeren in Utrecht. Tegen de Volkskrant zei hij over de havo: „Daar kreeg ik pas toekomstbeelden. Ik kwam in contact met mensen die op kamers gingen, naar de universiteit. Nettere mensen, kakkers. Ik zag dat ze anders omgingen met hun ouders. Vrijer, rustig.”

Bij Groep De Mos was hij de meest ervaren politicus. Hij zit sinds 2008 in de Haagse gemeenteraad en was van 2010 tot 2014 fractievoorzitter van D66. Namens die partij zat hij in de selectiecommissie die Pauline Krikke voordroeg als burgemeester.

Maar in het voorjaar van 2017 stapte hij op. Verbolgen, zo herinneren raadsleden zich hem uit die tijd. Guernaoui dacht dat hij Ingrid van Engelshoven kon opvolgen als wethouder toen zij minister werd. Hij werd gepasseerd, D66 koos voor een ervaren wethouder van buiten, niet voor het raadslid van binnen. Guernaoui sloot zich aan bij Richard de Mos, een ex-PVV’er, die hem een jaar later wel wethouder maakte. Het werd als een opzienbarende transfer gezien. Maar als hem naar de ideologische verschillen wordt gevraagd, zegt Guernaoui nog altijd: „Lokaal willen we allemaal hetzelfde.”

Net zoals De Mos heeft ook Guernaoui goede contacten in de horeca. Hij woont in het centrum, fietst door de stad en praat graag met iedereen. Maar hij is geen „meeprater”, zegt men op het stadhuis. Dat is als wethouder Financiën met een begrotingstekort van structureel 70 miljoen euro ook bijna een noodzakelijkheid.