‘Stop met kwartjes zoeken. Kijk omhoog, het zal je verbazen wat je allemaal ziet’

Freelancefotograaf David van Dam volgt voor NRC de meest uiteenlopende onderwerpen; met name zijn politieke werk is vermaard. Onlangs won hij nog de PrinsjesFotoprijs 2019 met zijn foto van FvD-leider Thierry Baudet tijdens een schorsing van de Algemene Politieke Beschouwingen. ‘Onderweg’ betekent voor hem vaak dat hij zich moet verplaatsen van zijn eigen huis in Den Haag naar het Binnenhof. Dat doet hij zoveel mogelijk op de fiets. „Twee camera’s mee, plus meestal drie of vier lenzen. Dat past allemaal makkelijk in een tas, voorop in een kratje.”

Soms heeft hij meer te versjouwen. Als hij niet kan fotograferen met bestaand licht – „dat vind ik verreweg het mooist” – gaan ook de flitssets mee in een grote rolkoffer, plus een statieftas en soms nog een achtergrondrol van tweeënhalve meter lang. „Dan ga ik dus met de auto.”

Het Tweede Kamergebouw kent hij inmiddels vanbinnen en vanbuiten. „Als je in de plenaire zaal staat en je ziet ineens een fractievoorzitter snel naar achteren lopen, dan weet je dat er in de wandelgangen een overlegje over het een of ander plaats gaat vinden. Dan ga je daar dus snel naartoe. Of er stapt een minister op. Dan weet je dat die met de roltrap naar beneden gaat en op het plein voor de laatste keer in de auto stapt. Dat zijn voorspelbare routes.”

De hele dag ‘plakken’

Het wordt ingewikkelder als je op plekken komt waar je nog nooit bent geweest. Als je politici volgt op hun reizen, bijvoorbeeld. Zoals eurocommissaris Frans Timmermans in Warschau. „Dan ben je de hele dag aan het ‘plakken’. Rijd je in een persbusje achter de dienstwagen aan. Moet je maar hopen dat die je naar de juiste plek brengt.” Vervolgens kom je bij een theater waar je in eerste instantie niet naar binnen mag. „Moet je met de voorlichter handjeklap doen om in de coulissen te mogen komen.” Op andere plekken is het soms ‘flink bluffen’. „Gewoon doen alsof je erbij hoort en dan mee naar binnen sneaken.”

Met toenmalig minister Ploumen van Handel reisde hij door Congo en Rwanda, per vliegtuig, boot en helikopter. „Het bleek een Oekraïense legerhelikopter onder VN-vlag te zijn. We zouden eerst met een andere gaan, maar die moest op het laatste moment worden ingezet in de strijd tegen de rebellen.” Hij zat op een stoeltje tegenover de minister. „Een leuke vrouw. Totaal ontspannen, terwijl het best een spannende tocht was.” Hectisch was het ook, chaotisch soms. „Vier dagen onderweg, twee uurtjes vrij geweest, maar wel veel gezien.”

Bekijk ook: dit overzicht van David van Dam over de Algemene Politieke Beschouwingen buiten de plenaire zaal.

Professionele afstand

Een van zijn leukste uitstapjes, herinnert hij zich, was met Martijn van Dam, destijds staatssecretaris van Economische Zaken. Op één dag bezocht hij natuurgebieden in alle provincies van Nederland. ’s Ochtends vroeg om 5 uur begonnen ze bij een Fries Waddengebied om ’s avonds laat in de duinen bij Den Haag te eindigen. „Dan zit je dus de hele dag met elkaar in een bus. Zijn zoon heet ook David van Dam, net als ik. Dat soort dingen kom je dan te weten. Heel gezellig. Maar ook weer niet té, want je moet altijd een professionele afstand bewaren.”

Over de naam Van Dam gesproken, dan weet hij nog wel een leuk verhaal. „Ik heet zelf voluit David Martijn van Dam. Toen Martijn van Dam als staatssecretaris werd geïnstalleerd, ben ik op de fiets naar paleis Noordeinde gegaan om te fotograferen. Ik identificeerde me met mijn paspoort en werd door de marechaussee met alle egards ontvangen. Een bode van de koning bracht me naar de officiële wachtkamer, en of ik het gastenboek maar wilde tekenen.” Iets dergelijks gebeurde ook bij een PvdA-congres. „Kreeg ik zijn toegangskaartje. Kwam hij vervolgens niet meer binnen.”

Rustmomentje

Zelf vindt de fotograaf het altijd erg prettig om onderweg te zijn. „Als ik eenmaal aan het werk ben, is het altijd druk. In weinig tijd veel presteren. Voor de volle honderd procent knallen. In de auto of op de fiets heb ik mijn rustmomentje. Tijd om even na te denken en om me heen te kijken.”

Dat is sowieso zijn belangrijkste tip voor wie het thema ‘Nederland onderweg’ wil aanpakken. „Kijk eens de andere kant op! Mensen kijken veel te weinig rond. Iemand zei ooit: Nederlanders zien zo weinig omdat ze altijd met hun hoofd naar beneden kwartjes lopen te zoeken. Houd daar eens mee op! Kijk omhoog. Richt je blik eens op wat anders, juist ook op de route die je elke dag rijdt. Het zal je verbazen wat voor nieuwe dingen je allemaal ziet.”

Dierenpaadjes

Overigens heeft Van Dam het hier voortdurend gehad over mensen – logisch, dat is waar hij beroepshalve zijn camera op richt. Maar het thema van de fotowedstrijd is natuurlijk evenzogoed op dieren van toepassing. „Katten lopen elke dag hetzelfde rondje. In het bos zie je volop dierenpaadjes. En wat dacht je van mieren? Die zijn ook altijd onderweg en druk met van alles en nog wat.” Nu hij er zo over nadenkt: „Dieren zouden weleens een heel verrassende wending aan dit thema kunnen geven.”