Snel vraagt banken om meer coulance voor Amerikaanse Nederlanders

Er is nog geen „algehele oplossing” voor tienduizenden Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit die binnenkort hun bankrekening dreigen te verliezen, of voor hoge kosten staan omdat zij belastingplichtig blijken in de VS. Wel zijn er „goede en betekenisvolle stappen voorwaarts” gezet.

Dat staat in een brief die staatssecretaris Menno Snel (Financiën, D66) op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Snel doet een beroep op Nederlandse banken om zich voorlopig coulant op te stellen. Maar banken geven „geen garanties”. En de tijd dringt.

Vanaf 1 januari moeten banken gegevens van klanten met de Amerikaanse nationaliteit over herkomst en tegoeden doorspelen aan de Nederlandse Belastingdienst. Die deelt de informatie dan met zijn Amerikaanse tegenhanger, de IRS. De rapportageplicht is het gevolg van de omstreden Foreign Assets Tax Compliance Act (FATCA) en een daaraan gekoppeld verdrag tussen de Amerikaanse en Nederlandse regering uit 2013.

De regeling is bedoeld om belastingontduiking tegen te gaan. Maar in de praktijk heeft ze vooral geleid tot financiële en bureaucratische ellende voor de naar schatting ruim 40.000 US Persons in Nederland. Zodanig zelfs dat de Nederlandse regering er flink door in verlegenheid is gebracht.

‘Accidental Americans’

Zo moeten Nederlandse Amerikanen in het buitenland die voorheen buiten het zicht van de IRS bleven nu jaarlijks belastingaangifte gaan doen in de VS. Want die beschouwen – in tegenstelling tot vrijwel ieder ander land in de wereld – iedereen met de Amerikaanse nationaliteit als belastingplichtig. Zeker de eerste keer is voor zo’n aanslag de hulp van een accountant nodig. Dat is een dure aangelegenheid, zelfs als de belastingaanslag uiteindelijk nihil blijkt te zijn.

Daarnaast dreigen naar schatting ongeveer 1.000 Amerikaanse Nederlanders per 1 januari hun bankrekeningen kwijt te raken, met alle gevolgen van dien. Zij behoren tot de groep die zich accidental Americans noemt, mensen die vaak al hun hele leven in Nederland wonen en de Amerikaanse nationaliteit hebben omdat ze toevallig in de VS zijn geboren of een Amerikaanse ouder hebben.

Sommigen van hen wisten niet eens dat ze Amerikaan waren, laat staan dat ze een social security number (ssn) hebben – het Amerikaanse equivalent van het burgerservicenummer. Banken hebben dit ssn wél nodig om aan hun rapportageplicht te voldoen. Het verkrijgen van dit nummer is een bureaucratische nachtmerrie, erkent iedereen die ermee te maken heeft.

En dus hebben volgens de meest recente cijfers zo’n 1.000 Nederlandse Amerikanen een brief van hun bank ontvangen waarin staat dat zij mogelijk als klant worden uitgezwaaid.

Waarom gebeurt dit zo rigoureus? Banken zijn bang dat zij van de „de witte lijst” van de IRS worden gehaald, zei Ton Daniëls, fiscalist van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) eerder tegen NRC. Dat zou impliceren dat ze geen zaken meer kunnen doen in de VS.

Volgens staatssecretaris Snel is het sluiten van de bankrekeningen echter „voorbarig”. Zijn analyse is dat de IRS pas op zijn vroegst medio 2023 banken zal kwalificeren als ‘non-compliant’ als zij niet aan hun rapportageplicht voldoen, schrijft hij in zijn brief aan de Kamer. De banken lijken er niet gerust op. Een woordvoerder van ABN Amro zegt dat het „niet onze voorkeur heeft” om rekeningen op te heffen”, Rabobank drukt zich in vergelijkbare termen uit. Maar beide instellingen stellen ook „geen garanties” te geven. ING houdt zich in een reactie op de vlakte.

Opgeven staatsburgerschap

De gemakkelijkste oplossing voor Nederlandse Amerikanen is dat zij hun Amerikaanse nationaliteit opgeven. Voorheen was voor die procedure óók een ssn nodig. Die voorwaarde heeft de IRS nu geschrapt – dit is één van de „betekenisvolle stappen voorwaarts” waar Snel het over heeft. Maar de eis om belastingaangifte te doen over de voorbije zes jaar blijft staan. Is de belastingschuld kleiner dan 25.000 dollar, dan wordt die weggestreept. Overigens geldt deze ‘inkeerregeling’ alleen voor mensen met een vermogen van minder dan 2 miljoen dollar.

Daan Durlacher, zelf een ‘toevallige Amerikaan’ en oprichter van een organisatie die Amerikaanse Nederlanders helpt met hun belastingaangifte in de VS, noemt de tegemoetkoming van de IRS een wassen neus. Hij wijst erop dat de procedure om afstand te doen van de Amerikaanse nationaliteit 2.350 dollar kost en dat er bovendien een wachtlijst is van 8 maanden tot een jaar. Dat betekent dat de deadline van 1 januari onhaalbaar is voor mensen die nu besluiten van de inkeerregeling gebruik te maken.